Chaitra Gudi Padwa 2023: भारतीय परंपरांमध्ये संस्कृती आणि निसर्गाची सर्वोत्तम सांगड घातल्याचे पाहायला मिळते. ऋतुचक्राप्रमाणे बदलत जाणारे जीवनचक्र, परंपरा, चालिरिती, सण-उत्सव, आहार मानवी जीवनाला अतिशय पूरक असल्याचे पाहायला मिळते. भारतीय संस्कृतीतील अनेक गोष्टी कालातीत आहेत. जग कितीही पुढे गेले, जवळ आले किंवा विस्तारले, तरी याची पारंपरिकता अबाधित असल्याचे पाहायला मिळते. होळी, रंगपंचमी झाल्यानंतर आता अवघ्या सृष्टीला वसंत ऋतुची आणि सामान्यांना नववर्ष म्हणजेच गुढीपाडव्याची चाहूल लागली आहे. यंदाच्या वर्षी २२ मार्च २०२३ रोजी गुढीपाडवा असून, शोभन संवत्सरारंभ होणार आहे.
चैत्रारंभाची किंचितशी चाहूल मन मोहरून टाकते. फाल्गुन महिन्यात होळी आणि रंगपंचमी होऊन गेली असल्याने अगोदरच आपली मने उल्हासित झालेली असतात. खरंतर चैत्र म्हणजे टक्क ऊन! होळीपासून आपल्याला तेजस्वी उन्हाची चुणूक दिसू लागलेली असते. तेच ऊन चैत्रापासून आणखीन तेजाळून निघणार असते. उन्हाळा उसळून येण्याचे हेच ते दिवस. चैत्राचे ऊन म्हणजे फक्त झळा असे नाही. तर, त्यात चैत्राची म्हणून एक सृजनशीलता असते. झाडांना पल्लवीत करणारी आणि फळांना गोडवा आणणारी. चैत्राची मायाही प्रथम मोहरून आलेल्या झाडावर अलगद उतरते आणि मग ती आपणाकडे येते. याच दिवसांत खास चैत्राची म्हणून ओळखली जाणारी फुले ओसंडू लागतात.
रसना तृप्त करायला तयार सज्ज फळांचा राजा आंबा
आसमंत हळूहळू गरम उष्णतेने भरू लागतानाच चैत्रपालवी झाडावर झळाळू लागते. उन्हाच्या झळा जाणवत असताना, गुलमोहराला अपूर्व रक्तिमा चढते आणि तो आपल्या फुलांचे सडे घालू लागतो. असाच ‘बहावा’सुद्धा फुलून येतो आणि तो आपल्या पिवळ्याधमक फुलांच्या राशीच्या राशी आपल्यासमोर ठेवू लागतो. फळांचा राजा आंबा याच काळात मोहरतो, फळतो आणि आपल्या रसाळ गोमट्या फळांनी लहान थोरांची, गरीब-श्रीमंताची रसना तृप्त करायला तयार सज्ज होतो. सगळीकडे उत्तमोत्तम गोष्टींची पखरण करणारा हा वसंत, त्याला कशाची कमतरता, सगळे अगदी व्यवस्थित, साग्रसंगीत व आपल्या उच्च अभिरुचीनुसार घडवतो. जसे मोगर्‍याचा सुगंध, आंब्याची डाळ, पन्हे, वाळ्याचे पडदे हा सारा थाट, ही व्यवस्था वसंताच्या आगमनाची चाहूल असते.
एकूणच हा सृष्टीचा सृजनोत्सव
चैत्राचे दिवस म्हणजे गावोगावी होणाऱ्या जत्रा-यात्रांचे दिवस. बहुतेक साऱ्या ग्रामदैवतांच्या यात्रा चैत्रातच आपणाला गावाकडे खेचून नेतात. कुठे गोडा नैवेद्य तर कुठे खारा. पण एकूण गोतावळा गोळा करणे हेच या साऱ्यात चैत्राच्या साक्षीने होणारे आनंदाचे एक महोत्सवी स्वरूपाचे काम असते, असे वाटते. चैत्रमासाचे आपल्या सांस्कृतिक जगण्याशी फार उत्कट नाते आहे. गाड्यांना तोबा गर्दी असली तरी याच दिवसांत पर्यटन बहरत असते. त्यामुळे चैत्राचा उदय म्हणजे साऱ्यानाच नवी उमेद आणि नवा उत्साह, त्यातून फुलत जाणारे उत्सव-समारंभ, फुलांची होत राहणारी बरसात आणि नवलाई ल्यालेली पालवीची झाडे, एकूणच हा सृष्टीचा सृजनोत्सव असतो.
सर्व ठळक बातम्यांसाठी जरूर वाचा महाराष्ट्रातील अव्वल मराठी वेबसाईट "लोकमत डॉट कॉम"