Pitru Paksha Bhadrapad Sankashti Chaturthi 2024: मराठी वर्षातील महत्त्वाचा मानला गेलेला चातुर्मास काळ सुरू आहे. भाद्रपद महिन्याची पौर्णिमा झाली असून, आता पितृपक्ष म्हणजेच पितृ पंधरवडा सुरू आहे. पितृपक्षात पितरांचे स्मरण करून त्यांच्या नावे श्राद्ध, तर्पण विधी केला जातो. भाद्रपद महिन्यातील वद्य चतुर्थीला संकष्टीचे व्रत आहे. २१ सप्टेंबर २०२४ रोजी भाद्रपद महिन्याच्या पितृपक्षातील संकष्ट चतुर्थी आहे. व्रताचरणाचा विधी आणि काही शहरांतील चंद्रोदय वेळा जाणून घेऊया...
गणेशाची शाश्वत भक्ती लाभण्यासाठी गणपती उपासक प्रत्येक महिन्यातील संकष्ट चतुर्थीला गणेशाचे व्रत करतात. भाद्रपद शुद्ध चतुर्थीला घरोघरी गणरायाचे आगमन होते. कुळाचार, कुळधर्माप्रमाणे गणपती बाप्पाचे पूजन, सेवा करून जड अंतःकरणाने गणपतीला निरोप दिला जातो. त्यामुळे पितृपक्षात येणाऱ्या संकष्ट चतुर्थीला पुन्हा एकदा बाप्पाची सेवा करण्याची संधी प्राप्त होते. पितृपक्षातील संकष्ट चतुर्थी महत्त्वाची मानली जाते.
संकष्ट चतुर्थी हे व्रत कोणाही करू शकतो
संकष्ट चतुर्थी हे व्रत कोणाही करू शकतो. गणपती बाप्पा हे आबालवृद्धांचे आराध्य दैवत! तो समरांगणात अग्रस्थानी लढणारा, आनंदाच्या प्रसंगी मनसोक्त नाचणारा, गोड-धोड आवडीने खाणारा, शिक्षणाची आवड आणि आस्था बाळगणारा असा सर्वांना आदर्श वाटणारा असा देव आहे. प्रत्येक संकष्टीला गणेशभक्त आपापल्या परिने आणि पद्धतीने गणपती बाप्पाला भजत-पूजत असतात. संकष्ट चतुर्थीच्या दिवशी कोट्यवधी गणेश भक्त या दिवशी उपवास करतात.
भाद्रपद पितृपक्ष संकष्ट चतुर्थी: २१ सप्टेंबर २०२४
भाद्रपद पितृपक्ष संकष्ट चतुर्थी प्रारंभ: शुक्रवार, २० सप्टेंबर २०२४ रोजी रात्रौ ०९ वाजून १५ मिनिटे.
भाद्रपद पितृपक्ष संकष्ट चतुर्थी समाप्ती: शनिवार, २१ सप्टेंबर २०२४ रोजी सायंकाळी ०६ वाजून १४ मिनिटे.
भारतीय पंचांगानुसार, सूर्योदयाची तिथी मानण्याची प्राचीन परंपरा असल्यामुळे शनिवार, २१ सप्टेंबर २०२४ रोजी संकष्ट चतुर्थीचे व्रताचरण करावे, असे सांगितले जात आहे. हे व्रत आचरल्यामुळे विघ्नहर्ता बाप्पा लवकर शुभफल देतो, अशी मान्यता आहे. मात्र, चंद्रदर्शन घेतल्याशिवाय उपास सोडू नये, असे म्हटले जाते. संकष्टीच्या दिवशी आपण बाप्पाला जास्वंदाचे फुल आणि दुर्वांची जुडी अवश्य अर्पण करावी, असे सांगितले जाते.
पितृपक्षातील संकष्ट चतुर्थी हे व्रत कसे करावे?
संकष्ट चतुर्थीच्या दिवशी सकाळी लवकर उठून स्नान करावे. दिवसभर उपवास करावा. गणपती बाप्पाची षोडशोपचार पूजा करावी. शुद्ध पाण्याने गणपतीच्या मूर्तीचा अभिषेक करावा. अभिषेक करतेवेळी अथर्वशीर्ष पाठ असल्यास २१ वेळा आवर्तन करावे, अन्यथा ‘ॐ गं गणपतये नम:’ या मंत्राचा १०८ वेळा जप करावा. यानंतर फुले अर्पण करावीत. धूप, दीप, नेवैद्य अर्पण करून गणेशाचे नामस्मरण करावे. प्रसाद ग्रहण करून त्याचे वाटप करावे. यानंतर रात्री चंद्रोदयाची वेळ पाहावी आणि धूप, दीप लावून गणपती बाप्पाला नैवेद्य दाखवावा. चंद्रदर्शन घेऊन चंद्राला अर्घ्य द्यावे आणि गणपतीची आरती म्हणून जास्वंदाची फुले आणि दूर्वा वाहून उपवास सोडावा. अगदीच शक्य नसल्यास एकदातरी भक्तिभावाने अथर्वशीर्ष म्हणावे अथवा श्रवण करावे.
विविध शहरांतील चंद्रोदय वेळ
| शहरांची नावे | चंद्रोदयाची वेळ |
| मुंबई | रात्रौ ०९ वाजून ०४ मिनिटे |
| ठाणे | रात्रौ ०९ वाजून ०३ मिनिटे |
| पुणे | रात्रौ ०९ वाजून ०० मिनिटे |
| रत्नागिरी | रात्रौ ०९ वाजून ०५ मिनिटे |
| कोल्हापूर | रात्रौ ०९ वाजून ०२ मिनिटे |
| सातारा | रात्रौ ०९ वाजून ०१ मिनिटे |
| नाशिक | रात्रौ ०८ वाजून ५८ मिनिटे |
| अहमदनगर | रात्रौ ०८ वाजून ५६ मिनिटे |
| धुळे | रात्रौ ०८ वाजून ५२ मिनिटे |
| जळगाव | रात्रौ ०८ वाजून ४९ मिनिटे |
| वर्धा | रात्रौ ०८ वाजून ३७ मिनिटे |
| यवतमाळ | रात्रौ ०८ वाजून ३९ मिनिटे |
| बीड | रात्रौ ०८ वाजून ५२ मिनिटे |
| सांगली | रात्रौ ०९ वाजून ०० मिनिटे |
| सावंतवाडी | रात्रौ ०९ वाजून ०५ मिनिटे |
| सोलापूर | रात्रौ ०८ वाजून ५३ मिनिटे |
| नागपूर | रात्रौ ०८ वाजून ३४ मिनिटे |
| अमरावती | रात्रौ ०८ वाजून ४० मिनिटे |
| अकोला | रात्रौ ०८ वाजून ४३ मिनिटे |
| औरंगाबाद (छत्रपती संभाजीनगर) | रात्रौ ०८ वाजून ५२ मिनिटे |
| भुसावळ | रात्रौ ०८ वाजता ४८ मिनिटे |
| परभणी | रात्रौ ०८ वाजून ४७ मिनिटे |
| नांदेड | रात्रौ ०८ वाजून ४४ मिनिटे |
| धाराशीव | रात्रौ ०८ वाजून ५२ मिनिटे |
| भंडारा | रात्रौ ०८ वाजून ३२ मिनिटे |
| चंद्रपूर | रात्रौ ०८ वाजून ३५ मिनिटे |
| बुलढाणा | रात्रौ ०८ वाजून ४७ मिनिटे |
| मालवण | रात्रौ ०९ वाजून ०६ मिनिटे |
| पणजी | रात्रौ ०९ वाजून ०६ मिनिटे |
| बेळगाव | रात्रौ ०९ वाजून ०२ मिनिटे |
| इंदौर | रात्रौ ०८ वाजून ४४ मिनिटे |
| ग्वाल्हेर | रात्रौ ०८ वाजून २८ मिनिटे |