>> ज्योत्स्ना गाडगीळ
वेब सिरीज, चित्रपट, टीव्ही मालिका पाहताना मन जेवढं एकाग्र होतं, तेवढं देवाचं नाव घेताना क्षणभरही होत नाही. म्हणून नामदेव महाराज लिहितात, 'मन माझे गुंतले विषय सुख' अर्थात देवाचं नाव घेताना मनात अनेक विषय पिंगा घालत असतात. असं असताना हरिनाम घ्यायचं तरी कसं? तेही आजच्या मोबाईल युगात, जेव्हा आपण एकाच वेळी शेकडो विषय बघत, ऐकत, बोलत असतो. मनाला शंभर पळवाटा आपणच देतो, मग हे मन देवाचिये द्वारी, क्षणभर तरी उभं कसं करायचं? तर विषाने विषाला (इथे विषयाला) मारायचं! जपमाळ घेऊन नामस्मरण करायला वेळ नाही? मग प्ले स्टोअरवर जाऊन चक्क नामजपाचं अँप डाउनलोड करायचं. (Chanting Japa नावाने प्ले स्टोअरवर सर्च केलं तरी अनेक अँप सापडतील, म्हणून इथे कोणतेही स्पेसिफिक नाव दिले नाहीये.)
मागच्या दशकात नामस्मरणाचे मशीन घराघरातून ऐकू यायचे. मशीन सुरू केले, की त्यावर 'ओम नमः शिवाय', 'गायत्री मंत्र', 'श्रीराम जय राम जय जय राम' असे नाम जप लावण्याची सोय होती. हरिनाम सतत कानावर पडावे, ऐकताना मनातूनही घेतले जावे आणि घरातले वातावरण सकारात्मक व्हावे हा त्या यंत्राचा हेतू होता. आजही अनेक घरात, मंदिरात ते मशीन पहायला, ऐकायला मिळते. पण आपल्याच पायाला भिंगरी लागलेली असेल तर मशीन लावून काही उपयोग नाही. म्हणून सद्यस्थितीत आपल्या तळ हाताला जो मोबाईल चिकटलेला असतो, त्याचाच उपयोग करून हरिनाम घेणे जास्त सोपे आणि सोयीचे ठरेल.
दिवसभरात बसमध्ये, ट्रेनमध्ये, रांगेमध्ये, किचनमध्ये उभं असताना पाच मिनिटांची सवड नक्कीच मिळते. तेव्हा हे अँप ओपन करून नामस्मरण सुरू करायचं! यावर कोणी म्हणेल, अशा नाम घेण्याला अर्थ नाही, यात मन गुंतणार नाही. अगदी बरोबर आहे, पण किमान जिभेला आणि मनाला नाम घेण्याची सवय तर लागेल. एकदा का ही सवय लागली, की अर्ध्या रात्रीतून जाग आली तरी अंतर्मनात नामस्मरण सुरू राहतं आणि नित्य नामस्मरणाने त्याची प्रचिती येते. पण आधी सवय लावावी लागते. ब्रह्मचैतन्य गोंदवलेकर महाराज सांगतात, पेढा कुठल्याही बाजूने खा, तो गोडच लागतो, तशी रामनामाची अवीट गोडी चाखल्यावरच कळते! या श्रावण मासात तुम्हीही हा अनुभव नक्की घेऊन पहा! शुभस्य शीघ्रम्।
फोटो : श्रीरंग भावे