शहरं
Join us  
Trending Stories
1
वर्ध्यातील इवोनिथ कंपनीत स्फोट; २२ कामगार भाजले, तिघांना नागपूरला हलविले
2
सदाभाऊ खोतांची शरद पवारांवर वादग्रस्त टीका; अजित पवार संतापले, महायुतीला थेट इशारा
3
पोस्टल मतपत्रिका केली व्हायरल, जवानावर गुन्हा दाखल
4
राज्य गुंतवणुकीत मागे पडले, ६४ हजार महिला बेपत्ता, शोधच लागेना; शरद पवारांची टीका
5
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024:"मुर्खासारखं काय बोलतो...याचं नाव घेऊन ठेवा रे", उद्धव ठाकरे पोलिसावर संतापले! काय घडलं?
6
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : दरमहा महिलांना ३ हजार, बेरोजगारांना ४ हजार अन्...; मविआच्या ५ गॅरंटी काय आहेत?
7
मविआ-महायुतीत स्पर्धा लागली! लाडक्या बहिणींना ९०० रुपये जास्त देणार; दोघांच्या जाहीरनाम्यात कुणाला काय मिळणार...
8
Maharashtra Election 2024: निकालानंतर अजित पवारांना सोबत घेण्याची वेळ आली, तर काय? जयंत पाटील म्हणाले... 
9
KL राहुल आणि ध्रुव जुरेलची Team India त एन्ट्री; ऋतुराज गायकवाडच्या नेतृत्वात खेळणार
10
देवेंद्र फडणवीसांना येणाऱ्या धमक्यांवर सातारचे खासदार छत्रपती उदयनराजे संतापले
11
राजू शेट्टींचा आश्चर्यकारक निर्णय! कोल्हापूर पट्ट्यात ठाकरे गटाच्या उमेदवाराला जाहीर पाठिंबा
12
बारामतीमध्ये कुणाचा विजय होणार? जयंत पाटील म्हणाले, "निर्णय कसा लागेल सांगणे अवघड"
13
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : "चेहऱ्यावरून त्यांना बोलणं यावरून तुमची..."; सदाभाऊ खोतांच्या टीकेला जितेंद्र आव्हाडांचं प्रत्युत्तर
14
दमदार! आता WhatsApp युजर्स शोधणार फोटो खरा आहे की खोटा, काय आहे नवीन फीचर?
15
Baba Siddique : बाबा सिद्दिकी हत्येप्रकरणी मोठी अपडेट; मुंबई पोलिसांनी दिली महत्त्वाची माहिती, म्हणाले...
16
'फाईट-फाईट-फाईट...'! एका फोटोनं ट्रम्प यांचं नशीब बदललं, आता बनले अमेरिकेचे 47वे राष्ट्राध्यक्ष
17
टाटाच्या ब्रँडने मोठा निर्णय घेतला; जग्वारने ब्रिटनमध्ये कारची विक्री थांबविली, कारण काय?
18
केंद्रीय मंत्रिमंडळ बैठकीत सरकारचा मोठा निर्णय; लाखो विद्यार्थ्यांचा होणार फायदा
19
Maharashtra Vidhan Sabha 2024: नवी मुंबईत अपक्ष कोणाच्या व्होट बँकेला पाडणार भगदाड?
20
“काँग्रेसने आत्मविश्वास गमावला आहे, जाहिरातीत पराभूत मानसिकतेचे लक्षण दिसते”: अशोक चव्हाण

चंद्रपूरजवळ सापडला ८०० वर्षापूर्वीचा लोह अवजारे कारखाना

By लोकमत न्यूज नेटवर्क | Published: April 18, 2022 1:49 PM

चंद्रपूरपासून अगदी काही अंतरावर आणि घंटाचौकी शिवमंदिरापासून एक कि.मी. अंतरावर हा प्राचीन कारखाना होता.

ठळक मुद्देसंशोधन केल्यास उलगडणार प्राचीन रहस्य

चंद्रपूर : चंद्रपूर जिल्ह्याला पुरातन वारसा लाभला आहे. याची अनेक उदाहरणे समोर आली आहे. दरम्यान, चंद्रपूरपासून १५ कि.मी. अंतरावर घंटाचौकी येथील शिवमंदिराजवळील एक किमी परिसरात ८०० वर्षापूर्वीचा लोह अवजारे बनविण्याचा कारखाना असावा, असा अंदाज भूशास्त्र आणि पुरातत्व अभ्यासक प्रा. सुरेश चोपणे यांनी व्यक्त केला आहे. यासंदर्भात त्यांनी विविध पुरावेही गोळा केले आहे. येथे संशोधन झाल्यास प्राचीन रहस्य आणि पुरावे सापडू शकतील, असा विश्वासही त्यांनी व्यक्त केला.

शिवमंदिर बांधताना दगड फोडण्यासाठी लागणारी छन्नी आणि इतर अवजारे बनविण्यासाठी मातीचे साचे, गाळलेले लोखंड येथे मोठ्या प्रमाणात आढळले असून हा लोहकारखाना ११ किंवा १२ व्या शतकातील परमार राजांच्या काळातील असल्याचेही चोपणे यांचे म्हणणे आहे.

चंद्रपूरपासून अगदी काही अंतरावर आणि घंटाचौकी शिवमंदिरापासून एक कि.मी. अंतरावर हा प्राचीन कारखाना होता. येथून बनविलेली छन्नी आणि अवजारे इतर ठिकाणी दगड फोडून मंदिरे आणि वास्तु बांधण्यासाठी वापरली जात असावी, असा अंदाज प्रा. चोपणे यांनी व्यक्त केला आहे.

विविध मंदिरांचे बांधकाम

घंटाचौकी हे शिव मंदिर नागरी स्थापत्य शैलीनुसार ११ किंवा १२ व्या शतकात राजा जगदेव परमान यांच्या काळात बांधले गेले होते. परमार राजे हे शिवभक्त असल्यामुळे त्यांनी चंद्रपूर आणि गडचिरोली जिल्ह्यातील विविध मंदिरे बांधली. या सर्व मंदिराच्या बांधकामासाठी लागणाऱ्या दगडांना आकार देण्यासाठी छन्नी आणि इतर अवजारे याच परिसरात तयार केली असावी असेही चोपणे यांचे म्हणणे आहे.

लोह, खनिजाचे तुकडे

घंटाचौकी परिसरातील शिवमंदिराच्या अगदी जवळच लोह खनिज गाळण्याच्या भट्ट्या आढळल्या. जवळच नाला असल्याने तेथील पाण्याचा वापर केला जात असावा. या ठिकाणी आजही लोह खनिज असलेले हजारो खडक आणि लोह तुकडे आढळतात.

१५ वर्षापूर्वी मंदिराच्या मागील बाजूला पडलेल्या घरांची माती आणि मडक्यांचे तुकडे आढळले होते. यावरून येथे लोहारांचे गाव असावे, तेच गाव पुढे घंटाचौकी आणि लोहारा म्हणून प्रचलित झाले असावे. येथे उत्खनन आणि अधिक संशोधन केल्यास प्राचीन रहस्य सापडू शकतात.

-प्रा. सुरेश चोपणे, भूशास्त्र आणि पुरातत्व अभ्यासक

टॅग्स :historyइतिहासArchaeological Survey of Indiaभारतीय पुरातत्व सर्वेक्षणchandrapur-acचंद्रपूरVidarbhaविदर्भ