शहरं
Join us  
Trending Stories
1
IPL Auction 2025 : RR च्या नाकावर टिच्चून MI नं खेळला मोठा डाव; ६२ धावांच्या 'त्या' इनिंगमुळे हा खेळाडू रात्रीत 'करोडपती'
2
"प्रिय बंधु-भगिनींनो... सप्रेम नमस्कार..."! देवेंद्र फडणवीस यांचं जनतेला पत्र; सांगितले विजयाचे 4 'खरे शिल्पकार'
3
IPL Auction 2025: तब्बल ५ तासांनी Mumbai Indians ने विकत घेतला पहिला खेळाडू, १२.५० कोटींना कोण आलं संघात?
4
'ज्यांनी मला त्रास दिला ते सगळे साफ झाले', अशोक चव्हाणांची थोरात-देशमुखांवर बोचरी टीका
5
IPL Auction 2025: मुंबई इंडियन्सने सोडलेला जोफ्रा आर्चर अखेर राजस्थान रॉयल्समध्ये गेला, किती मिळाली किंमत?
6
शिवसेना मुख्यमंत्री पदावर अडीच वर्षासाठी दावा करणार? केसरकर स्पष्टच बोलले...!
7
'तरुण नेतृत्व उभारणार, घरी बसणार नाही', पराभवानंतर शरद पवार नव्या जोमाने कामाला लागले
8
TATA IPL Auction 2025 Live: इशान किशन हैदराबादच्या ताफ्यात; SRH ने लावली 11.25 कोटींची बोली...
9
"सर्वेक्षण करा, जी ज्याची जागा असेल त्याला देऊन टाका..."; संभल जामा मशीद प्रकरणावर काय म्हणाले राकेश टिकैत?
10
IPL Auction 2025 : MI नं दिला नाही भाव; Ishan Kishan साठी काव्या मारन यांनी लावली एवढ्या कोटींची बोली
11
IPL Auction 2025 : बिग सरप्राइज! SRK च्या KKR नं रिलीज केलेल्या खेळाडूसाठी मोजली मोठी किंमत, अनेकांच्या भुवया उंचावणारी बोली
12
IPL Auction 2025: 'अनुभवी' अश्विनसाठी दोन जुने संघ भिडले, अखेर CSK ने RR ला दिली मात, कितीला विकत घेतलं?
13
IPL Auction 2025: Gujarat Titans ची शांतीत क्रांती! ३ मॅचविनर खेळाडूंना 'गपचूप' घेतलं ताफ्यात, पाहा कोण?
14
"योगी आदित्यनाथांच्या 'त्या' घोषणेमुळे...";'बटेंगे तो कटेंगे'वर शरद पवारांचे महत्त्वाचे विधान
15
"...त्यामुळे महिलांनी आमच्या विरोधात मतदान केलं"; निकालानंतर शरद पवारांची पहिली प्रतिक्रिया
16
IPL 2025 Auction : १८ कोटींच पॅकेज नाकरणाऱ्या KL Rahul साठी DC नं किती कोटी मोजले ?
17
"EVM बाबत माहिती नाही, पण लोक सांगतात की..."; पराभवानंतर शरद पवारांचे मोठं विधान
18
महायुतीच्या विजयात CM योगींची किती मोठी भूमिका? चंद्रशेखर बावनकुळे म्हणतात...
19
IPL Auction 2025: युजवेंद्र चहलला १७७ % 'अप्रेझल'! बनला सर्वात महागडा स्पिनर, पंजाब किंग्जने घेतलं संघात
20
"काय झालं हेच आम्हाला कळेना...;" निवडणूक निकालाच्या दुसऱ्या दिवशी काँग्रेसनं सांगितला पुढचा प्लॅन

सलाम पाडगावकर!

By admin | Published: December 29, 2016 3:35 AM

जगण्यावर समरसून प्रेम करणाऱ्या मंगेश पाडगावकर या प्रतिभावंत भावकवीच्या सिद्धहस्त लेखणीने पूर्णविराम घेतला त्याला उद्या, ३० डिसेंबर रोजी एक वर्ष पूर्ण होत आहे...

- विजय बाविस्करजगण्यावर समरसून प्रेम करणाऱ्या मंगेश पाडगावकर या प्रतिभावंत भावकवीच्या सिद्धहस्त लेखणीने पूर्णविराम घेतला त्याला उद्या, ३० डिसेंबर रोजी एक वर्ष पूर्ण होत आहे...जगण्यावर शतदा प्रेम करायला सांगणारे महाराष्ट्रभूषण मंगेश पाडगावकर हे जीवनगाणे शिकवणारे थोर आनंदयात्री होते. तब्बल सात दशकांहून अधिक काळ त्यांच्या लेखणीवर सरस्वतीचा वरदहस्त कायम होता. जगण्यावर समरसून प्रेम करणाऱ्या या प्रतिभावंत भावकवीच्या सिद्धहस्त लेखणीने पूर्णविराम घेतला त्याला उद्या, शुक्रवारी एक वर्ष पूर्ण होत आहे. आधुनिक कवितांचा प्रवाह सुरू झाला केशवसुत, मर्ढेकरांपासून. पण सर्वाधिक लोकप्रियता वाट्याला आली ती पाडगावकरांच्याच. मराठी कविता ज्या परंपरेच्या समृद्ध वेलीवर विकसित होत गेली, त्याच परंपरेचा आधारही त्यांच्या कवितेत दिसून येत होता. म्हणूनच ‘कवी म्हणून आकार घेताना, बोरकर-कुसुमाग्रजांच्या कवितेचे खोल संस्कार माझ्यावर झाले,’ असे ते अभिमानाने सांगत. आधुनिक कवितेमध्ये मानवतावादाचा जो नवा सूर आला, त्याचा प्रभावी आविष्कार पाडगावकरांच्या कवितेतून अभिव्यक्त होऊ लागला. त्यातूनच त्यांच्या कवितेने पंरपरा व आधुनिकतेची दुहेरी शाल खुबीने पांघरली. मराठी कविता लोकांपर्यंत पोहोचावी यासाठी विंदा करंदीकर आणि वसंत बापट यांच्यासोबत त्यांनी महाराष्ट्रातच नव्हे, तर जगभरात कवितांचे कार्यक्रम केले. यातून दोन गोष्टी झाल्या, कविता रसिकांच्या हृदयापर्यंत पोहोचली आणि कवीलाही प्रतिष्ठेचे वलय लाभले. या साऱ्याचे श्रेय नि:संशयपणे पाडगावकरांना द्यावे लागेल. पाडगावकरांच्या कवितेने ‘जगण्यावर‘ प्रेम करण्याचा मंत्र दिला. ‘झोपाळ्यावर झुलायला ‘शिकविले, प्रेमातला चातुर्वर्ण्य मोडून काढताना ‘प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं, तुमचं आणि आमचं सेम असतं’ असे प्रेमाचे नवे बोलगाणे देऊन हा कवी प्रेमवीरांच्याही हृदयात घर करून बसला. पाडगावकरांची कविता पुस्तकी-अकॅडेमिक नव्हती. त्यामुळे मराठी कवितेच्या अस्सल परंपरेचा धागा पकडून ती वाढू शकली. त्यामुळे मराठी कवितेवर प्रेम करणारा रसिक वाचक त्यांच्यापासून कधीच दूर गेला नाही. ‘श्रावणात घन निळा बरसला...’सारखं गीत असो किंवा अंतर्मुख करायला लावणारी ‘सलाम’सारखी कविता असो, रसिकांनी त्यांना ‘सलाम’ केला. पुस्तकी प्रयोगशीलतेच्या कोलांटउड्या न मारताही चांगली कविता लिहिता येते, असे ते नेहमी म्हणत. ‘धारानृत्य,’ ‘जिप्सी’पासून कवितांचा प्रवास पाहिला, तर प्रामुख्याने भावकवी ही पाडगावकरांची ठळक ओळख बनली. कवितेपलीकडे पाडगावकरांना लोकप्रिय बनविले ते त्यांच्या भावगीतांनी. श्रीनिवास खळे, यशवंत देव, हृदयनाथ मंगेशकर यांच्यासारखे संगीतकार तर अरुण दाते यांच्यासारख्या ‘शुक्रतारा’ गायकांमुळे पाडगावकर दूरदूरपर्यंत पाहोचले. मराठी भावविश्वात पाडगावकरांचे योगदान अनन्यसाधारण आहे. रसिकप्रिय असले तरी त्यांच्या कवितेत आणि व्यक्तिमत्त्वात बंडखोरीही होती. अभिव्यक्ति स्वातंत्र्याच्या सशक्त उद्गारांचे प्रकटीकरणही त्यांच्या काव्यातून झाले. वृत्तबद्ध काव्यापासून नादवंत बोलगाण्यांपर्यंत कवितेच्या विविध रंगरूपांतून प्रकटणे हे त्यांचे वैशिष्ट्य होते. मोहक शब्दकळा, प्रेमाची तरल, भावार्त अनुभूती आणि गेयता या गुणांमुळे पाडगावकरांची कविता वाचकांच्या मनाला भुरळ घालत राहिली. गझल, विदूषक, सलाम या काव्यसंग्रहांतून राजकीय आशयाची व उपरोधिकपणा असलेली समाजातील विसंगतीवर टोकदार प्रहार करणारी कविता रचणारे पाडगावकर, अवीट गोडीची भावगीते लिहिणारे पाडगावकर, कबीर, मीरेच्या काव्यानुवादापर्यंत मुक्त संचार करणारे पाडगावकर ‘सांग सांग भोलानाथ’ असे निरागस बालगीतसुद्धा लिहून जातात आणि त्याच सहजतेने ‘शुक्रतारा मंदवारा, चांदणे पाण्यातुनी’ हेदेखील अलगदपणे सांगतात. ही सहजता, तरलता आणि सरलता हे त्यांचे मोठे बलस्थान होते. माणूस म्हणून जगण्यातली त्यांची उत्कटताही विलक्षण होती. आंतरिक स्वभावमूल्यांना त्यांच्या लेखनातही स्थान असल्याने कवितेइतकेच ते स्वत:वरही प्रेम करणारे आनंदयात्री होते. जन्माला आलेला प्रत्येक जीव एक दिवस जातो, हे त्रिकालाबाधित सत्य आहे तरी भूतलावर काही ‘जिप्सी’ असे असतात, की जे ‘या जन्मावर, या जगण्यावर शतदा प्रेम करावे’ असा आंतरिक मौलिक सल्ला देतात. मंगेश पाडगावकर हे नक्षत्रांचे देणे लाभलेले प्रतिभेचे लेणे होते. या विलक्षण सारस्वताला त्रिवार सलाम!