शहरं
Join us  
Trending Stories
1
भाजपची मोठी घोषणा! मुंबईत मनसेच्या या उमेदवाराला पाठिंबा; पूर्ण ताकदीने प्रचार करणार
2
लाडक्या बहि‍णींना महिन्याला ₹2100, शेतकऱ्यांना कर्जमाफी अन्..CM शिंदेंच्या 10 मोठ्या घोषणा
3
मुंब्र्यात छत्रपती शिवाजी महाराजांचे मंदिर उभारा; फडणवीसांचं उद्धव ठाकरेंना आव्हान
4
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024: कोल्हापूर उत्तरमधील काँग्रेसचा उमेदवार ठरला; सतेज पाटलांसमोर शाहू महाराजांची घोषणा
5
IPL २०२५ च्या मेगा लिलावाचे शहर ठरले; या तारखांना सौदीत २०४ खेळाडू निवडले जाणार
6
Uddhav Thackeray: शिंदेंना वाटले तर चिन्ह द्या, पण शिवसेना माझीच राहणार; उद्धव ठाकरेंचे मोठे वक्तव्य
7
मावळात राज ठाकरेंनी मोठा निर्णय घेतला; अजित पवार गटाच्या बंडखोर उमेदवाराला पाठिंबा जाहीर
8
गुजरातच्या आणंदमध्ये बुलेट ट्रेनचा पूल कोसळला; दोन मजुरांचा मृत्यू, एक जखमी
9
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : "महायुतीची लाडकी बहीण योजना तात्पुरती, आम्ही योजना कायम ठेवणार"; विश्वजीत कदमांचा विरोधकांवर हल्लाबोल
10
महाराष्ट्रापूर्वी झारखंडमध्ये इंडिया आघाडीचा जाहीरनामा; ७ गॅरंटी, महिलांना पैसे देणार
11
पॅरिस ऑलिम्पिकमध्ये महिला बॉक्सरकडून फसवणूक; गोल्ड जिंकलं पण पुरुष असल्याचे उघड झालं
12
कोल्हापूर उत्तरमधून अपक्ष उमेदवार राजेश लाटकर अर्ज मागे घेणार होते, तितक्यात...
13
महाराष्ट्रात कुठे कोणाची ताकद? मुंबई, विदर्भ, मराठवाड्याचे राजकीय समीकरण काय? पाहा...
14
शाहू महाराज खासदारकीचा राजीनामा देणार? सतेज पाटलांनी अपमान केल्याच्या अफवांवर छत्रपतींचे निवेदन...
15
उत्तर महाराष्ट्रातील ११ मतदारसंघात काट्याची लढत; कुठे कुठे बंडखोरांचं आव्हान?
16
ओडिशात धावत्या ट्रेनवर गोळीबार; प्रवाशांमध्ये प्रचंड घबराट, पाहा व्हिडिओ
17
"...तर हार्ट द्या!"; राष्ट्राध्यक्षपदाच्या निवडणुकीला सुरुवात होताच चर्चेत आली इवांका; काय घडलं?
18
Maharashtra Election: राजघराण्यातील तीन व्यक्ती पहिल्यांदाच निवडणुकीच्या रिंगणात आमने-सामने
19
देशातील अशी 'ही' १४ गावं; जिथले ५००० मतदार महाराष्ट्र अन् तेलंगणातही करतात मतदान
20
धक्कादायक! तांत्रिकाच्या सांगण्यावरून संपूर्ण कुटुंब उद्ध्वस्त; वाराणसीत चार जणांच्या हत्येनंतर आत्महत्या

सोयीसाठी आले आणि लोकप्रिय झाले.. हातमोज्यांचा इतिहास हेच तर सांगतो!

By लोकमत न्यूज नेटवर्क | Published: January 13, 2018 5:10 PM

खरंतर हातमोज्यांचा उपयोग केवळ त्वचेचं संरक्षण म्हणूनच एकेकाळी केला जात असे मात्र हातमोज्यांनी त्या पलिकडे जात फॅशनच्या जगतात कधी आपली जागा पटकावली ते लक्षातही आलं नाही.

ठळक मुद्दे* प्राचीन काळी शेतकरी आणि मेंढपाळ लोक हातमोज्यांचा वापर आपल्या कामाच्या ठिकाणी करत असत. रोमन लोक तर जेवतानाही हातमोज्यांचा वापर करत.* मध्ययुगात हातमोज्यांमध्ये फरक झाला. या काळात बोटांच्या शिवाय असलेले हातमोजे वापरले जाऊ लागले.* बाराव्या शतकापासून हातमोज्यांनी फॅशनच्या जगतात शिरकाव केला. महिलांच्या फॅशन जगतात हातमोजे महत्त्वाची अ‍ॅक्सेसरी म्हणून ओळखले जाऊ लागले.

- मोहिनी घारपुरे-देशमुखहुडहुडी थंडी सुरू झाली की हातमोज्यांशिवाय आणि पायमोज्यांशिवाय पर्यायच राहात नाही. थंडी असो वा तीव्र ऊन, हातांचं संरक्षण करण्यासाठी हातमोज्यांचीच तत्क्षणी आठवण होते. खरंतर हातमोज्यांचा उपयोग केवळ त्वचेचं संरक्षण म्हणूनच एकेकाळी केला जात असे मात्र हातमोज्यांनी त्या पलिकडे जात फॅशनच्या जगतात कधी आपली जागा पटकावली ते लक्षातही आलं नाही.

प्राचीन काळी शेतकरी आणि मेंढपाळ लोक हातमोज्यांचा वापर आपल्या कामाच्या ठिकाणी करत असत. रोमन लोक तर जेवतानाही हातमोज्यांचा वापर करत. कारण, त्याकाळी रोमन लोक काट्याचमच्याचा वापरच करत नसल्याने गरम गरम मांस खाणे हातमोज्यांमुळे सहजसोपे होत असे. तसेच स्वयंपाक करतानाही हातमोज्यांचा वापर ते करत असत. या प्रकारच्या हातमोज्यांना डिजिटालिया असं संबोधलंजाई.मध्ययुगात हातमोज्यांमध्ये फरक झाला. या काळात बोटांच्या शिवाय असलेले हातमोजे वापरले जाऊ लागले. लहान बाळासाठी जे मिटन्स अलिकडे बाजारात मिळतात त्याच धर्तीवर हे हातमोजे होते. शिकार करताना हे हातमोजे वापरले जात. लोखंडी रिंगचा वापर करून चामड्यात शिवलेले आणि सूती लायनिंग असलेले हे हातमोजे सुरक्षेसाठी हमखास वापरले जात.

बाराव्या शतकापासून हातमोज्यांनी फॅशनच्या जगतात शिरकाव केला. महिलांच्या फॅशन जगतात हातमोजे महत्त्वाची अ‍ॅक्सेसरी म्हणून ओळखले जाऊ लागले. हे हातमोजे मोती आणि अन्य सुशोभन सामुग्री वापरून सजवले जाऊ लागले. तसेच त्यावर कलाकुसरही केली जाऊ लागली.

हातमोज्यांना मध्ययुगात एक व्यापक अर्थही प्राप्त झाला. सत्ता, वेगळेपण, सामर्थ्य आणि त्याच बरोबर थाट आणि सुंदरतेचं प्रतीक म्हणूनही हातमोजे ओळखले जाऊ लागले. इतकेच नव्हे तर घरंदाजपणा, प्रतिष्ठीतपणा आणि आदर या सा-याचा संकेत हातमोज्यांच्या वापरानं होत असे हे विशेष.राजेरजवाडे, मुख्य धर्मोपदेशक यांचे हातमोजे तर सोनं, चांदी, मोती आणि तत्सम दागदागिन्यांनी मढवलेले असत. तर सर्वसामान्य लोक मात्र चामड्याचे हातमोजे वापरत.

 

 

13 - 14 व्या शतकात जर्मनी आणि स्कँडीनिव्हीयन देशांमध्ये हातमोजे वापरले जाऊ लागले. 17 व्या शतकापर्यंत विणकामाचं मशिन उदयास आलं आणि हातमोजेही विणले जाऊ लागले. फ्रेंच शिंपी यामध्ये प्रारंभीच्या काळात तरबेज झाले होते. नेपोलियनच्या प्रभावाखाली नंतर फ्रेंच शिंपी लोकांनी आपली या कामातील तांत्रिक रहस्य जगासमोर खुली केली.

17 व्या शतकाच्या अखेरीस पोषाखाबरोबर हातमोजे वापरणं अनिवार्य झालं होतं. संपूर्ण जगात हातमोज्यांना प्रचंड मागणी होती व त्यामुळे देशोदेशी हातमोज्यांचं काम मोठ्या जोमानं सुरू झालं होतं. एका देशात हातमोज्यांसाठी लागणारं चामडं विकलं जाई तर दुस-या देशात हातमोज्यांची शिलाई होत असे तर आणखी कुठल्या तिस-या देशात त्यावर कलाकुसर केली जात असे एवढी प्रचंड गती या कामाला आली आणि तितकंच सुंदर सुंदर हातमोजे सहजी मिळवणंही अवघड होऊन बसलं होतं. 1807 साली जेम्स विंटरने हातमोजे शिवण्यासाठी मशिनचा शोध लावला परंतु अगदी 19 व्या शतकाच्या मध्यापर्यंत बहुतांश देशांमध्ये हातमोजे हातानेच विणले जात. याच काळात रबर हातमोज्यांचे पेटंटही केलं गेलं.

20 व्या शतकात हातमोज्यांच्या उत्पादनाच्या इंडस्ट्रीमध्ये नाट्यमय बदल घडले. याचं कारण या काळात झालेले अनेक मुख्य महत्त्वाचे सामाजिक बदल.एकेकाळी महिलांच्या सन्मानाचं प्रतीक असलेले हातमोजे आता केवळ नाममात्र रूपातच उरले आहेत. सूर्याच्या किरणांपासून संरक्षण करण्यासाठी आणि थंडीच्या कडाक्यापासून वाचण्यासाठीच केवळ लहान मोठ्या हातमोज्यांचा वापर होतो. जीन्स आणि टीशर्टच्या सध्याच्या युगात हातमोज्यांच्या इंडस्ट्रीला मात्र फारच मोठा झटका बसला आहे.

हातमोज्यांच्या वापराशी अनेक परंपरा, प्रतीकं आणि फॅशन जोडल्या गेलेल्या आहेत. अनेक संकेतही हातमोज्यांच्या वापरामध्ये दडलेले आहेत. हे जाणून घेणंही आवश्यक असून याबाबतची माहिती पुढल्या लेखात.