शहरं
Join us  
Trending Stories
1
शाहू महाराज खासदारकीचा राजीनामा देणार? सतेज पाटलांनी अपमान केल्याच्या अफवांवर छत्रपतींचे निवेदन...
2
Maharashtra Election: राजघराण्यातील तीन व्यक्ती पहिल्यांदाच निवडणुकीच्या रिंगणात आमने-सामने
3
देशातील अशी 'ही' १४ गावं; जिथले ५००० मतदार महाराष्ट्र अन् तेलंगणातही करतात मतदान
4
धक्कादायक! तांत्रिकाच्या सांगण्यावरून संपूर्ण कुटुंब उद्ध्वस्त; वाराणसीत चार जणांच्या हत्येनंतर आत्महत्या
5
राहुल गांधी उद्या महाराष्ट्रात; काँग्रेस विधानसभा प्रचाराचे रणशिंग फुंकणार, मविआच्या सभा
6
भयंकर! यूट्यूबवर Video पाहून गर्भवती महिलेचं केलं ऑपरेशन; महिलेचा मृत्यू होताच डॉक्टर फरार
7
मधुरिमाराजेंनी अर्ज घेतला मागे; संभाजीराजे म्हणाले, "तसं घडायला नको होतं, पण..."
8
माहिममध्ये रंगतोय वेगळाच खेळ?; उद्धव ठाकरेंनी अमित ठाकरेंविरोधात उमेदवार दिला, पण आता...
9
"वाटणारे तुम्ही अन् फूट पाडणारेही तुम्हीच..." मुख्यमंत्री योगींच्या विधानावर खरगेंचा पलटवार
10
सरकार संपत्तीच्या वितरणासंदर्भात कायदा करू शकते, पण प्रत्येक खासगी मालमत्तेच्या अधिग्रहणाची परवानगी नाही - SC
11
मिचेल स्टार्कला KKR ने दाखवला बाहेरचा रस्ता; आता ऑस्ट्रेलियन खेळाडूनं दिली धक्कादायक माहिती
12
Saroj Ahire : "माझ्याविरोधात जे काही षडयंत्र रचलं..."; सरोज अहिरे प्रचारादरम्यान झाल्या भावुक
13
अमेरिकेत मतदानही सुरु, सोबत मोजणीही! ट्रम्प-हॅरिसना मिळाली ३-३ मते; सर्व्हेचा अंदाजही धक्कादायक
14
...तर ५० उमेदवार उभे केले असते, समाजाचे योगदान वाया जाऊ देणार नाही; मनोज जरांगेंचे सूचक भाष्य
15
शिवसेना ही बाळासाहेबांची मालमत्ता खरे आहे, पण..; दीपक केसरकरांचे राज ठाकरेंना प्रत्युत्तर 
16
Maharashtra Election 2024: सरकार आल्यास मविआ कोणासाठी काय करणार? ठाकरेंनी सांगून टाकलं
17
Eknath Shinde : "....मी एकदा नाही तर १० वेळा जेलमध्ये जायला तयार"; एकनाथ शिंदेंनी विरोधकांना ठणकावलं
18
लोकसभा निवडणुकीत भुजबळांकडून राजाभाऊ वाजेंना मदत?; हेमंत गोडसेंनी शिवसैनिकांसमोर केला गंभीर आरोप!
19
सुशांतची आत्महत्या नाही तर हत्या! सलमानच्या Ex गर्लफ्रेंडचा खळबळजनक दावा, म्हणते, डॉक्टरांनी बदलले पोस्टमोर्टम रिपोर्ट
20
“जयश्री पाटील या महाविकास आघाडीच्या उमेदवार, यांनाच निवडून द्या”; विशाल पाटील यांचे आवाहन

कार्निव्हलप्रमाणे गोव्यातील पारंपारिक नाताळही इतिहासजमा, आता केवळ वीजेच्या रोषणाईवर समाधान

By ऑनलाइन लोकमत | Published: December 26, 2017 5:27 PM

गोव्यात एक जमाना असा होता की डिसेंबरच्या पहिल्या आठवडय़ातच सर्वांना नाताळाची चाहूल लागलेली असायची. नाताळाची तयारी अगदी महिन्याभरापूर्वीच सुरु होत असे. घरासमोर क्रिबचा देखावा यावेळी कसा करायचा, ख्रिसमसची सजावट कशी करायची यापासून स्टार बनविण्याची तयारी ख्रिसमसला पंधरा दिवस असतानाच सुरु व्हायची.

- सुशांत कुंकळयेकर

मडगाव : गोव्यात एक जमाना असा होता की डिसेंबरच्या पहिल्या आठवडय़ातच सर्वांना नाताळाची चाहूल लागलेली असायची. नाताळाची तयारी अगदी महिन्याभरापूर्वीच सुरु होत असे. घरासमोर क्रिबचा देखावा यावेळी कसा करायचा, ख्रिसमसची सजावट कशी करायची यापासून स्टार बनविण्याची तयारी ख्रिसमसला पंधरा दिवस असतानाच सुरु व्हायची. महिलांमध्ये दोदोल, बिबिंक, दोश, पेराद, नेव-या आदी पारंपारिक मिठाईचे पदार्थ करण्याची तयारी चालू असायची. हे पदार्थ ज्या भांड्यात तयार केले जायचे, त्या भांड्यांना कल्हई काढण्यासाठी ‘कलयकार’ प्रत्येक गावात यायचा. त्याच्याकडून कल्हई काढून घेऊन भांडी चकचकीत करुन घेतली जायची.मात्र, आता कार्निव्हलप्रमाणोच गोव्यातील ख्रिसमसची व्याख्याही बदलली आहे. गोव्यातील ख्रिसमसची पारंपारिकता नष्ट होऊन त्याजागी चायनामेड दिव्यांच्या रोषणाईने घेतली आहे. पारंपारिक मिठाईची जागा रेडिमेड मिठाईने घेतली आहे. एकेकाळी ख्रिसमसचा खास आकर्षण असलेला घरासमोरचा क्रिब कधीचाच गोव्यातून हद्दपार झाला आहे.गोव्याची परंपरा अजूनही जपून ठेवण्याचा प्रयत्न करणारे आणि त्यासाठी स्वत:ची सगळी पुंजी ओतून बाणावली येथे ‘गोवा चित्र’ व ‘गोवा चक्रा’ असे दोन म्युझियम उघडणारे व्हिक्टर हय़ूगो गोमीस यांनी ही खंत व्यक्त केली. ते म्हणतात, पूर्वी प्रत्येक घरांसमोर क्रिबचा देखावा तयार केलेला असायचा. प्रत्येकवर्षी या देखाव्यात कुठले तरी खास आकर्षण असावे यासाठी एक महिना अगोदरच तयारी चालायची. ख्रिसमस यायला पाच दिवस बाकी असताना नाचणी एका कपडय़ात घट्ट बांधून ठेवून ती पाण्यात घालून त्याला कोंब काढण्याचे काम सुरु व्हायचे. तीन-चार दिवसात या नाचणीला हिरवेगार कोंब फुटायचे. हेच कोंब क्रिबसमोर हिरवळ तयार करण्यासाठी वापरले जायचे.घरातील महिला वेगवेगळ्या तरेच्या मिठाई करण्यास गर्क असायच्या. दुस-याबाजूने लहान मुले आणि तरुण बाबूंच्या काठय़ा वापरुन स्टार तयार करण्यास मग्न असायचे. दिव्याच्या गरमीवर गरगर फिरणारा ‘लापयांव’ (कंदील) तयार करण्याचीही मुलांमध्ये चढाओढ असायची. या लापयांवांवर वेगवेगळ्या तरेची नक्षी रेखाटली जायची. ख्रिसमसची ही तयारी मुख्य उत्सवांपेक्षाही अधिक उत्साहपूर्ण असायची. गोमीस म्हणतात, ख्रिसमस हा केवळ गोडधोड खायचाच सण नव्हता तर सर्व कुटुंबीय एकत्र येऊन आपल्या गुजगोष्टी करत या सणात समरस होणे हा त्यामागचा मुख्य उद्देश होता. मात्र आता हे समरस होणोच बंद झाले आहे. घरासमोरील क्रिब आता कमी होत चालले असून त्याजागी गावातील मध्यवर्ती ठिकाणी एक मोठा क्रिब उभा करुन त्यावर आपली इच्छा भागविण्याचे प्रकार सुरु झाले आहेत. एवढेच नव्हे तर ख्रिसमसच्या दिवशी एकमेकांना दिली जाणारी ‘कोन्साद’ (ख्रिसमसच्या मिठायांच्या भेटीची देवाणघेवाण) हा प्रकारही आता बंद झाला आहे.गोव्याची पारंपारिकता राखून ठेवण्यास हातभार लावणारे आणि लोटली येथे ‘एन्सेस्ट्रल गोवा’ ही पुरातन गोव्याची प्रतिकृती उभारणारे महेंद्र आल्वारिस यांनीही गोव्यातील नाताळ बदलू लागल्याचे मान्य केले. आपल्या बालपणाच्या आठवणीत रमताना आल्वारिस म्हणाले, त्यावेळी आमच्या लोटलीत वीज नव्हती. त्यामुळे स्टारमध्ये केरोसिनचा दिवा ठेवून उजेड  करावा लागायचा. हा स्टार उंचावर टांगला जायचा आणि ज्यावेळी तो पेटवायचा असे त्यावेळी दोरीवरुन तो खाली उतरविला जायचा. त्यात पेटता केरोसिनचा दिवा ठेवून तो पुन्हा चढविला जायचा. एक दिव्याचा उजेड सुमारे तीन तास चालू असायचा. दिवा विझल्यावर पुन्हा तो स्टार खाली उतरविला जायचा.ते म्हणतात, पूर्वी जी सजावट केली जायची तीही जवळपास उपलब्ध असलेल्या सामानांतूनच. क्रिब एक तर लाकडाच्या पट्टय़ा वापरुन केला जायचा किंवा पुठ्ठय़ाचा. त्यावेळी वीज नसल्याने डायनामोवर पेटल्या जाणा-या बॅटरीच्या दिव्याचा वापर केला जायचा. बहुतेक हा दिवा त्यावेळच्या सायकलींना बसविलेला असायचा. याच दिव्याला रंगीत कागद बांधून कुणी क्रिब पाहण्यास आल्यानंतर सायकलीची पेडल मारुन हा कृत्रिम उजेड तयार केला जायचा. ख्रिसमस ट्रीही वडाच्या फांदय़ा बांबूला बांधून तयार केली जायची. डिसेंबरात वडाला लाल फळे येतात. ही लाल फळे या ख्रिसमस ट्रीचे आकर्षण असायचे. या ट्रीला वेगवेगळ्या प्रकारचे कागद गुंडाळून ती सजविली जायची. वेगवेगळ्या तरांचे आकर्षक ‘लापयांव’ तयार केले जायचे. मात्र आज या सा-या गोष्टी इतिहासजमा झाल्या आहेत. आजची सजावट ही केवळ चिनी बनावटीच्या लायटींग पुरतीच मर्यादित उरली आहे.पूर्वी गोव्यातील बहुतेक ख्रिश्चन गोव्याबाहेर कामाला असायचे. काहीजण जहाजावर नोकरी करायचे. मात्र ख्रिसमसच्यावेळी हे सर्व गोंयकार आवर्जून आपल्या घरी यायचे. आज ही सुद्धा परंपरा मागे पडू लागली आहे. अजुनही काहीजण काही दिवसांसाठी का होईना पण ख्रिसमसला आपल्या घरी येतातही. मात्र पूर्वीचा ख्रिसमस पहाण्याचे भाग्य त्यांच्या नशिबी नसते. त्यामुळे गावात केलेले देखावे आणि एन्सेस्ट्रल गोवासारख्या म्युझियममध्ये साजरा केला जाणारा पारंपारिक ख्रिसमस पाहून पूर्वीच्या आठवणी काढण्याशिवाय त्यांच्या हाती दुसरे काही नसते.

टॅग्स :Christmas 2017ख्रिसमस 2017goaगोवा