शहरं
Join us  
Trending Stories
1
लाचप्रकरणी अदानींवर अमेरिकेत अटक वॉरंट, उद्धव ठाकरेंची टीका; म्हणाले, “चार दिवस आधीच...”
2
“४१ वर्षे काम, पण...” निकालापूर्वी भाजपाला मोठा धक्का; बड्या नेत्याने घेतला राजकीय संन्यास
3
महायुती की मविआ? कोणाला पाठिंबा देणार? हितेंद्र ठाकूरांचा निर्णय झाला; दिले सूचक संकेत
4
“आम्ही छोटे पक्ष किंगमेकर ठरु, पाठिंबा हवा असेल तर...”; महादेव जानकरांनी ठेवल्या अटी
5
“उद्या दुपारी १२ वाजता महायुती हद्दपार झालेली दिसेल, मी सत्तेतील आमदार असेन”: विजय वडेट्टीवार
6
"५० पैकी एकजरी पडला तर राजकारण सोडेन"; सुषमा अंधारेंनी करून दिली एकनाथ शिंदेना आठवण
7
सत्तास्थापनेसाठी आम्हाला 'त्यांची' गरज नाही, पण..; रावसाहेब दानवेंचा मोठा दावा
8
IPL Auction 2025: MIला ८, CSKला ७... कोणत्या टीमला किती परदेशी खेळाडू विकत घेता येणार?
9
“युगेंद्र पवार आमदार होणार, महाविकास आघाडीला १६० जागा मिळणार”; जितेंद्र आव्हाडांचा दावा
10
  राणेंचा दबदबा की ठाकरे गट बाजी मारणार? असा आहे सिंधुदुर्गाचा कल
11
“विधानसभेच्या निकालानंतर शरद पवार महायुतीसोबत येऊ शकतात”; नारायण राणेंचे सूचक विधान
12
राहुल गांधी, खर्गेंना विनोद तावडेंची कायदेशीर नोटीस; पैसे वाटप प्रकरण तापणार
13
नेत्रदिपक भरारी! शेतकऱ्याच्या लेकीने रचला इतिहास; अवघ्या १९ व्या वर्षी झाली पायलट
14
ईव्हीएम, कर्मचाऱ्यांसाठी वापरलेल्या एसटी बसमध्ये सापडली 500 रुपयांची बंडले; कोणाची? 
15
जास्त जागा त्याचा मुख्यमंत्री? मविआचा फॉर्म्युला काय ठरला? काँग्रेस नेत्यांनी सगळेच सांगितले
16
Maharashtra Vidhan Sabha Election Result 2024 Live: धडधड वाढते ठोक्यात! 'महानिकाला'ला उरले काही तास; राजकीय नेत्यांची आकडेमोड, प्रशासनाचा 'ॲक्शन मोड'
17
AUS vs IND Day 1: बुमराहचा 'चौकार'! २ सत्र गाजवणारा ऑस्ट्रेलियन संघ दिवसाअखेर बॅकफूटवर
18
घडामोडींना वेग! मनसे नेते बाळा नांदगावकरांनी घेतली देवेंद्र फडणवीसांची भेट; बैठकीत काय घडले?
19
समंथा रुथ प्रभू बनली सर्वात लोकप्रिय भारतीय सेलिब्रिटी; करिना, दीपिकालाही टाकलं मागे
20
५१ चौकार, २९७ धावांचा पाऊस... वीरेंद्र सेहवागचा मुलगा आर्यवीरचा धुमधडाका, पण Ferrari थोडक्यात हुकली

Kolhapur: शिवाजी विद्यापीठात मोडी लिपीचा खजिना, अडीच लाख कागदपत्रांचे जतन

By पोपट केशव पवार | Published: August 08, 2024 4:07 PM

कागदपत्रांचे डिजिटायझेशन : इतिहास संशोधनाला मिळतेय चालना

पोपट पवारकोल्हापूर : शिवपूर्वकाळ ते स्वातंत्र्यकाळापर्यंत प्रशासनाची दैनंदिन कामकाजासाठीची मुख्य लिपी ही मोडीच होती. त्यामुळे या काळातला इतिहास या मोडी लिपीतच दडला आहे. तो अभ्यासायचा असेल तर मोडी लिपीचे ज्ञान अन् या लिपीतील कागदपत्रे गरजेची आहेत.अलीकडच्या काळात ही कागदपत्रे अत्यंत दुर्मीळ होत असताना शिवाजी विद्यापीठातील छत्रपती शाहू महाराज मराठा इतिहास अध्ययन केंद्रात मात्र तब्बत अडीच लाख मोडी लिपीतील कागदपत्रांचा खजिनाच उपलब्ध आहे. ज्याला इतिहासात जाऊन संशोधन करायचे आहे अशांसाठी हा दस्ताऐवज लाखमोलाचा आहे. विशेष म्हणजे या सर्व कागदपत्रांचे डिजिटायझेशन करण्यात आले असून ही लाखमोलाची कागदपत्रे इतिहास संशोधनाला चालना देणारी ठरत आहेत.शिवपूर्वकाळापासून ते स्वातंत्र्यकाळापर्यंत प्रशासनाची तसेच दैनंदिन कामकाजासाठी मराठी भाषेबरोबरच मोडी लिपी मुख्यलिपी होती. त्यामुळे या काळातील सगळा इतिहास या मोडी लिपीतच उपलब्ध आहे. छत्रपती शाहू महाराज मराठा इतिहास अध्ययन केंद्राकडे शिर्के दप्तर, नाना फडणवीस दप्तर, भगवानदास घारगे, ढेरगे दप्तर, महाजन दप्तर, पिसाळ दप्तर, नाईक दप्तर, जयरामस्वामी दप्तर, पारसनीस दप्तर व अकोलकर दप्तर या दहा विविध कालखंडाचा इतिहास सांगणारी मोडी लिपीतील अडीच लाख कागदपत्रे उपलब्ध आहेत. ही सर्व कागदपत्रे या केंद्राने सीडीच्या रूपात डिजिटायझेशन केली आहेत. इतिहासातील कोणताही संदर्भ या कागदपत्रांच्या माध्यमातून पटकन मिळत असल्याने इतिहास जाणू इच्छिणाऱ्यांना, त्यावर संशोधन करणाऱ्यांसाठी हा खजिना उपयुक्त ठरत आहे.

शंभराहून अधिक जणांनी केला मोडीचा अभ्यासइतिहास अधिविभागाअंतर्गत छत्रपती शाहू महाराज मराठा इतिहास अध्ययनअध्यासन केंद्रात २०२० पासून मोडी लिपीचा अभ्यासक्रम सुरू केला आहे. चार वर्षांत तब्बल शंभराहून अधिक जणांनी हा अभ्यासक्रम पूर्ण केला आहे. सहा महिन्यांचा हा अभ्यासक्रम असून प्रवेशित विद्यार्थ्यांना मोडी लिपीचे तज्ज्ञ मार्गदर्शन करतात. विशेष म्हणजे कुणबी प्रमाणपत्राचा विषय प्रचंड चर्चेत असताना जिल्हा प्रशासनाने कागदपत्रांवरील मोडी लिपी ओळखण्यासाठी येथील विद्यार्थ्यांची मागणी केली होती.

मोडी लिपी येणे का गरजेचेबाराव्या शतकापासून मोडी लिपी प्रचलित आहे. शेतीसंबंधीच्या नोंदी, जन्म-मृत्यू नोंदी, खरेदी पत्रे, न्यायालयीन दावे यासंबंधीची सर्व कागदपत्रे ही मोडी लिपीतच आहेत. मात्र, मोडी लिपी येत नसल्याने अनेकांना जुन्या कागदपत्रांवर नेमके काय लिहिले आहे हे कळत नाही. जर मोडी लिपी वाचता आली तर अनेक गूढ माहिती समोर येऊ शकते.

इतिहास काळातील कोणत्याही विषयावर संशोधन करायचे असेल तर मोडी लिपी अवगत असणे गरजेचे आहे. जुन्या काळातील शेतीसंबंधीच्या नोंदी, जन्म-मृत्यू नोंदी, खरेदी पत्रे, न्यायालयीन दावे यासंबंधीची सर्व कागदपत्रे ही मोडी लिपीतच उपलब्ध आहेत. त्यामुळे मोडी लिपीचे ज्ञान अवगत करण्यासाठी जास्तीत जास्त विद्यार्थ्यांनी मोडी लिपीच्या अभ्यासक्रमाला प्रवेश घ्यावा. -डॉ. अवनीश पाटील, इतिहास अधिविभागप्रमुख, शिवाजी विद्यापीठ.

टॅग्स :kolhapurकोल्हापूरShivaji Universityशिवाजी विद्यापीठ