महाराष्ट्रातील निकालांचा देशाच्या राजकारणावर किती परिणाम होईल? ६ मुद्द्यांमध्ये समजून घ्या

महाराष्ट्रात महायुतीने २३० जागा जिंकल्या. तर एकट्या भाजपाने १३२ जागा जिंकल्या. भाजपचा हा विजय खूप मोठा आहे.

महाराष्ट्रात विधानसभा निवडणुकीत महायुतीने मोठा विजय मिळवला. तर महाविकास आघाडीचा मोठा पराभव झाला. राज्यातील २८८ विधानसभा जागांपैकी महायुतीने २३३ जागा जिंकल्या आहेत. तर महाविकास आघाडीला फक्त ४७ जागांवर विजय मिळाला आहे. भाजपने १४९ जागांवर निवडणूक लढवली, त्यापैकी १३२ जागांवर विजयाचा झेंडा फडकवला. भाजपचा हा विजय खूप मोठा आहे, याचा परिणाम भविष्यातही दिसून येईल, महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीचे निकाल राष्ट्रीय राजकारणावर अनेक प्रकारे परिणाम करणार आहेत.

राज्यात २०२४ च्या लोकसभा निवडणुकीनंतर हरयाणानंतर महाराष्ट्रातही मोठा विजय भाजपाला मिळाला आहे.

१)  वक्फ विधेयक आणि इतर विधेयकांचे भवितव्य ठरणार 

लोकसभा निवडणुकीत भाजपने तिसऱ्यांदा विजय मिळवला. जागा कमी असतानाही भाजप एनडीए मित्रपक्षांच्या मदतीने सरकार चालवत आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या सरकारने आयुष्मान भारत वैद्यकीय विमा संरक्षणाचा विस्तार केला आहे, संयुक्त पेन्शन योजना सुरू केली आहे, लॅटरल एंट्री स्कीम आणि ब्रॉडकास्टिंग सर्व्हिसेस विधेयकाच्या बाबतीत सहृदयता देखील वापरली. सरकारने एक धाडसी वक्फ विधेयकही आणले, याला मुस्लिम संघटना आणि विरोधी पक्षांनी कडाडून विरोध केला. आता वक्फ विधेयक संयुक्त संसदीय समितीकडे पाठवण्यात आले.

हरयाणातील ऐतिहासिक विजयानंतर लगेचच महाराष्ट्रात भाजपच्या नेत्रदीपक कामगिरीमुळे केंद्र सरकारचा आत्मविश्वास दुणावला आहे. मोदी सरकार आता वक्फ विधेयकावर पूर्ण विश्वासाने पुढे जाईल, याचा उद्देश वक्फ मालमत्तांचे व्यवस्थापन करण्याच्या पद्धतीत सुधारणा करणे आहे. हे समान नागरी संहिता पुढे नेण्यास मदत करू शकते, याला पंतप्रधान मोदींनी धर्मनिरपेक्ष नागरी संहिता म्हणून पुन्हा ब्रँड केले आहे. वक्फ विधेयकावरील जेपीसी अहवालावरील चर्चा हिवाळी अधिवेशनातच होऊ शकते. 

२) 'एक है तो सेफ है, अशा घोषणा देत हिंदू एकतेवर लक्ष

लोकसभा निवडणुकीत भाजपाला मुस्लीम मतांचा मोठा तोटा झाला. जात जनगणनेच्या काँग्रेसच्या प्रचारामुळे भाजपच्या मतांमध्ये घट झाली. 2014 आणि 2019 च्या सार्वत्रिक निवडणुकीत, भाजपला सर्व जाती आणि समुदायांची मते मिळविण्यात यश आले, जे 2024 मध्ये झाले नाही. पण 'बटेंगे तो कटेंगे' ही घोषणा महाराष्ट्राच्या विधानसभा निवडणुकीत खूप गाजली. धुळ्यात प्रचार करताना पंतप्रधान मोदींनी ‘एक है तो सेफ  है’चा नाराही दिला. त्याच वेळी जातीच्या आधारावर हिंदू मतांचे विभाजन रोखण्यासाठी आरएसएसने 'सजग रहो' मोहिमेसाठी 65 संघटनांचा समावेश केला. त्यामुळे महाराष्ट्रात  भाजपाला मते एकत्र करण्यात यश आल्याचे दिसत आहे.

३) काँग्रेससोबत झालेल्या लढतीत भाजप पुढे 

महाराष्ट्रात अनेक विधानसभा मतदारसंघात काँग्रेस विरुद्ध भाजपाची थेट लढत झाली. या लढतीत भाजपाला जास्त जागा मिळाल्या. महाराष्ट्रातील 76 जागांच्या निकालाकडे सर्वाधिक लक्ष लागले आहे. त्यापैकी 36 विदर्भातील आहेत, भाजपचा उदय आणि काँग्रेसची अधोगती हे पक्षांच्या थेट लढतीतील कामगिरीवरून स्पष्ट होते. यावरून पक्षाची संघटनात्मक ताकद आणि लोकप्रियता दिसून येते. 

४) मित्र पक्षांमुळे काँग्रेसने आपली ताकद गमावली

हरयाणात काँग्रेसने इंडिया ब्लॉकचा सहयोगी आम आदमी पक्षाला सोबत घेतले नाही. महाराष्ट्रात काँग्रेसने मोठा भागीदार बनण्याचा प्रयत्न केला आणि उद्धव ठाकरेंना मुख्यमंत्री चेहरा म्हणून सादर करू दिले नाही. महाराष्ट्रातील काँग्रेसच्या खराब कामगिरीमुळे, इंडिया ब्लॉकचे अनेक मित्रपक्ष बंड करू शकतात. पहिले आव्हान 'आप'चे असू शकते, कारण दिल्लीतील निवडणुका ही पुढची मोठी कसोटी असेल.

५) लोकप्रिय आश्वासने आणि विकास यांचे मिश्रण

काँग्रेसच्या नेतृत्वाखालील महाविकास आघाडी रोख मदतीचे आश्वासन देऊन मतदारांना आकर्षित करण्याचा प्रयत्न करत होते, महायुतीला लाडकी बहीण योजनेत अधिक रोख हमीचे आश्वासन देण्यास भाग पाडले होते. महायुती पुन्हा सत्तेत आल्यानंतर मुंबईतील रस्त्यांचे काँक्रिटीकरण, महालक्ष्मी रेसकोर्स येथील खुले उद्यान आणि गारगाई पिंजाळ पाणी प्रकल्प पुढे नेणार आहे. हे प्रकल्प महायुतीच्या भागीदारांनी ठळकपणे मांडले आहेत.

६) अदानी मुद्दा आणि हिवाळी अधिवेशनात गदारोळ होण्याची शक्यता 

सोमवारपासून सुरू होणाऱ्या हिवाळी अधिवेशनात मोठा गोंधळ होऊ शकतो. अदानी समूहाचे अध्यक्ष गौतम अदानी यांच्यावर अमेरिकेतील आरोपांच्या मुद्द्यावरून राहुल गांधींनी सरकारला कोंडीत पकडण्याची योजना आखली आहे. पण आता  महाराष्ट्रातील पराभवानंतर विरोधी पक्ष मागे पडल्याचे दिसत आहे.