अभय टिळक
दोन कुटुंबे आणि त्यांच्या दोन कथा... कुटुंब क्रमांक एक. घरातील उपवर मुलीच्या लग्नासाठी खटपट चालू असते. मोठ्या जोमात वरसंशोधनाची मोहीम राबवली जात राहते. मुलीचे घराणे चांगलेच तालेवार. घरात उद्योगधंद्याचा मोठा आणि प्रदीर्घ असा देदीप्यमान वारसा. मूल्यांची परंपराही तेजस्वी. हे सगळे निगुतीने सांभाळणारा जावई शोधायचा म्हणून घरातील वडीलधाºयांची तगमग. अखेर, माहितीतल्याच एकाला बोहल्यावर चढवले जाते. मोठ्या गाजावाजाने सोहळा पार पडतो. लग्नानंतरच्या नवलाईची चार-पाच वर्षे उलटतात. दरम्यान, मुलीच्या बापाची घुसमट सुरू होते. एवढ्या लाडाकोडाने वाढवलेल्या आपल्या मुलीच्या आयुष्यात नव्यानेच आलेल्या कालच्या तरुणाने बघता बघता तिचे विश्व व्यापून टाकलेले पाहून बाप अस्वस्थ बनायला लागतो. हळूहळू मग हस्ते-परहस्ते तर कधी मागील दाराने मुलीच्या संसारात त्याचा हस्तक्षेप चालू होतो. जावयाला हे सगळे जाचायला लागते. अखेर, सासरा आणि जावई या दोघांनाही हा कोंडमारा असह्य होतो आणि एके दिवशी बाप आपल्या मुलीच्या घरातून जावयाला बाहेर काढतो. हे झाले पहिले चित्र......चित्र क्रमांक दोन. घराणे उद्योगविश्वातीलच. मुलगी चांगली उच्चविद्याविभूषित. बाप मध्यमवर्गातून मोठ्या मेहनतीने कॉर्पोरेट विश्वातील हस्ती बनलेला. अतिशय सुसंस्कृत, शालीन आणि विद्येची बूज राखणारी कौटुंबिक परंपरा. बापाने तळहातावरच्या फोडाप्रमाणे मोठ्या लाडाकोडात जन्मापासून जपलेली मुलगी वयात आल्यानंतर तिच्या लग्नाचा प्रश्न साहजिकच उभा राहतो. वरसंशोधन चालू होते. अखेर एक मुलगा सापडतो. कर्तबगार, नावलौकिकाचा शिक्का कॉर्पोरेट विश्वात उमटवलेला. मोठ्या हिकमतीने उद्योग वाढवणारा. या बाबतीत जावयाची मनोभूमिका मात्र सासºयाच्या पिंडप्रकृतीशी पूर्ण भिन्न. सासरा गांधीवादी विचारसरणीचा. स्पर्धेपेक्षा सहअस्तित्वाचे मूल्य जपणारा. भपकेपणापेक्षा साध्या आयुष्याची गोडी असणारा. लग्न होते. संसार चांगला तिनेक वर्षे भरभराटीचा होतो. अचानकच, आपण पार कोपºयात फेकलो गेलो असे मुलीच्या बापाला वाटायला लागते. ज्या जावयाच्या धडाडीचे आजवर कौतुक केले त्याच्या चुका एकदम डोळ्यांत भरू लागतात. त्याची खर्चिक वृत्ती डाचायला लागते. मुलीच्या संसारात मग बापाची ढवळाढवळ चालू होते. जावयाला ते आवडत नसावे, हे ओघानेच येते. सासरा आणि जावयाच्या कुरबुरींचा आवाज घराच्या चार भिंतींबाहेरही यायला लागतो... आणि अखेर कंटाळून एके दिवशी जावईच घरातून बाहेर पडतो...तुमच्या-माझ्यासारख्या चारचौघांच्या कुटुंबांत अधूनमधून अशा घटना कानावर येतात. टाटा आणि मूर्ती या दोन कुटुंबांची कॉर्पोरेट कथा अशीच नाही का...!डाव का मोडला?