आनंद डेकाटे
नागपूर : प्रजननासंबंधीची समस्या ही जागतिक समस्या झाली आहे. जगातील ६५ टक्के पुरुष नपुंसकतेच्या धोक्यात आहेत. १५ टक्के पुरुष हे नपुंसकतेने ग्रस्त आहेत. या १५ टक्के लोकांपैकी बाळ होण्याची इच्छा असलेले केवळ ८ ते १० टक्के लोकच यशस्वी होतात. तर उर्वरित ९० टक्के लोक अपयशी ठरतात. पुढील १५ ते २० वर्षांत प्रजननाचा दर झपाट्याने कमी होईल, अशी धक्कादायक बाब त्रिवेंद्रम, केरळ येथील राजीव गांधी बायोटेक्नॉलॉजी सेंटर फॉर थारक्वॉडचे वरिष्ठ वैज्ञानिक डॉ. प्रदीप कुमार यांनी निदर्शनास आणून दिली.
इंडियन सायन्स काँग्रेसमध्ये सहभागी होण्यासाठी ते नागपुरात आले असता ‘लोकमत’शी त्यांनी विशेष संवाद साधला. डॉ. प्रदीप कुमार यांनी सांगितले की, शुक्राणूंबद्दलच्याही समस्या वेगवेगळ्या आहेत. काही पुरुषांमध्ये शुक्राणू नाहीत. काहींमध्ये आहेत पण ॲक्टिव्ह नाहीत. काहींचे शुक्राणू सक्रिय आहेत पण महिलांच्या बीजाणूंसोबत संयोग करू शकत नाही. काही संयोग करतात पण प्रजननक्षम राहिलेले नाहीत. जीवनशैली, व्यसनाधीनता, ड्रग्स ॲडिक्शन, उशिरा लग्न, कपडे घट्ट घालणे, बराच काळ बैठे काम करणे आणि पर्यावरणाचा परिणाम या कारणांमुळे शुक्राणूंची गुणवत्ता घसरली आहे.
डॉ. प्रदीप कुमार यांनी सांगितले की, यावर अभ्यास सुरू आहे. जनुकीय गोष्टींवर औषधांचा परिणाम होईल का? हा संशाेधनाचा एक भाग आहे. प्रजननाशी संबंधित २५ हजारांवर जनुके असतात. काही जनुके प्रोटीन तयार करतात. त्यात काही त्रुटी आहेत का? सामान्य व अप्रजनन शुक्राणूचाही अभ्यास केला जात आहे. मोलिक्युलर समस्या आहे का? ही समस्या औषधाने दूर होईल का? याचा अभ्यास किंवा जीन एडिटिंगद्वारे जनुकीय समस्या दूर करण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. हा अभ्यास बराच पुढे गेला असून २०२४ मध्ये उंदीर व माकडांवर याची यशस्वीपणे चाचणी पार पडेल. इतकेच नव्हे तर आयसीएमआरच्या मान्यतेनंतर प्रत्यक्ष मनुष्यावर याचा प्रयोग सुरू होईल, असा विश्वासही त्यांनी व्यक्त केला.
जागतिक आरोग्य संघटनेनेही ही समस्या गंभीरतेने घेतली
- काही वर्षांपूर्वीपर्यंत आपल्या देशात नपुंसकत्वाची समस्या इतकी गंभीर नव्हती. परंतु आपल्या देशातही ती वाढली आहे. जागतिक आरोग्य संघटनेनेसुद्धा ही समस्या अतिशय गंभीरतेने घेतली आहे.