शहरं
Join us  
Trending Stories
1
"अजित पवारांना घोटाळ्यावरुन ब्लॅकमेल केलं"; जयंत पाटलांच्या आरोपांवर फडणवीस म्हणाले, "त्यांचा चेहरा बघा"
2
मनसेचा एकनाथ शिंदेंविरोधात डाव; ठाकरे गटाच्या उमेदवाराला मदत करण्याची भूमिका
3
निवडणूक आयोगाची भलतीच डोकेदुखी; एका मतदारसंघात प्रत्येक बुथवर लावावी लागणार ९ EVM
4
Video - इथे ओशाळली माणुसकी! पतीच्या मृत्यूनंतर गरोदर पत्नीने साफ केला रुग्णालयातील बेड
5
"पोलिसांच्या गाड्यांमधून महायुतीला रसद"; पवारांच्या दाव्यावर फडणवीस म्हणाले, "त्यांच्या काळात..."
6
एकच आमदार असणाऱ्यांविषयी...; राज ठाकरेंच्या टीकेनंतर शरद पवारांकडून खरपूस समाचार!
7
विना गॅरेंटी इतक्या कमी व्याजावर मिळेल ३ लाखांपर्यंतचं कर्ज; पाहा काय सरकारची PM Vishwakarma योजना
8
दिवाळी संपताच सुरू होणार राजकीय दिवाळी; मनधरणीसाठी अनेकांनी केली दिल्ली वारी
9
Shubman Gill ची सेंच्युरी हुकली; पण पुजाराला ओव्हरटेक करत साधला मोठा डाव
10
Girish Mahajan : संकटमोचकाने घेतली नाशिकमधील नाराजांची भेट; आहेर, भुजबळांच्या बंडखोरीचे आव्हान
11
अनिल अंबानींच्या कंपनीला SEBI ची नोटीस; ₹४ चा शेअर, ५ दिवसांपासून ट्रेडिंग आहे बंद 
12
बोरिवलीत गोपाळ शेट्टी माघार घेणार?; देवेंद्र फडणवीसांच्या भेटीनंतरही संभ्रम कायम
13
अरेरे! लग्नासाठी बनावट IPS; किराणा दुकानात काम करणाऱ्या तरुणाची 'अशी' झाली पोलखोल
14
IPL 2025: गेल्या वर्षी २० लाख, यावेळी थेट १४ कोटी... रिटेन होऊन 'हे' ७ खेळाडू मालामाल
15
KBC 16 मध्ये 'मृच्छकटिक' नाटकासंबंधी विचारला १२ लाख ८० हजाराचा प्रश्न! तुम्हाला माहितीये का उत्तर?
16
Adani Power नं बांगलादेशचा अर्धा वीज पुरवठा रोखला, घरांपासून कंपन्यांपर्यंत बत्ती गुल
17
स्पेनमध्ये  'महापूर', 205 जणांचा मृत्यू, 1900 बेपत्ता, 130000 हून अधिक घरांची वीज गुल; पंतप्रधानांनी पाठवले 2000 सैनिक
18
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 Live Updates: "मी जे काही काम करतो ते पक्ष हितासाठी करतो", निवडणूक लढवण्यावर गोपाळ शेट्टी ठाम
19
जम्मू-काश्मीरमध्ये लष्कराची मोठी कारवाई; अनंतनागमध्ये ३ ठिकाणी चकमक, दोन दहशतवादी ठार
20
IND vs NZ: पहिल्या २ कसोटीतील बिघाडीनंतर अखेर टीम इंडियानं घेतली अल्प धावांची आघाडी

‘अँटी-शॉक गारमेंट्स’ने वाचणार प्रसूती मातांचा जीव

By लोकमत न्यूज नेटवर्क | Published: February 19, 2022 7:00 AM

Nagpur News प्राथमिक आरोग्य केंद्रातून मेडिकलमध्ये येणाऱ्या अतिरक्तस्रावाच्या मातांना ‘नॉन प्न्युमॅटिक अँटी-शॉक गारमेंट्स’ घालून व गर्भाशयात ‘बलून टॅम्पोनेड’ टाकून पाठविल्यास वाटेत रुग्ण गंभीर होण्याचे टाळता येत असल्याचे पुढे आले आहे.

ठळक मुद्देमेडिकलच्या स्त्रीरोग विभागाचा अभ्यास अतिरक्तस्रावाच्या ७१ मातांना मिळाले जीवनदान

सुमेध वाघमारे

नागपूर : प्रसूतीनंतर होणारा अतिरक्तस्राव आणि रक्तदाबाशी निगडित समस्या ही मातामृत्यूंची मुख्य कारणे आहेत. मेडिकलच्या स्त्रीरोग व प्रसूती विभागाने याचा अभ्यास करून दुर्गम भागातील किंवा गावखेड्यातील प्राथमिक आरोग्य केंद्रातून मेडिकलमध्ये येणाऱ्या अतिरक्तस्रावाच्या मातांना ‘नॉन प्न्युमॅटिक अँटी-शॉक गारमेंट्स’ घालून व गर्भाशयात ‘बलून टॅम्पोनेड’ टाकून पाठविल्यास वाटेत रुग्ण गंभीर होण्याचे किंवा मृत्यू होण्याची शक्यता टाळता येत असल्याचे पुढे आले. मागील वर्षात याच अभ्यासातून ७१ मातांना जीवनदान मिळाले.

            मेडिकलच्या स्त्रीरोग व प्रसूती विभागात केवळ विदर्भच नाही तर आजूबाजूच्या चार राज्यातून रुग्ण येतात. २०१८ मध्ये या विभागाचे तत्कालीन प्रमुख डॉ. जे. आय. फिदवी व सहयोगी प्राध्यापक डॉ. आशिष झरारिया यांनी ‘हार्वर्ड युनिव्हर्सिटी’शी मिळून ‘क्वाॅलिटी पीपीएच इमर्जन्सी केअर प्रकल्प’ हाती घेतला. यात प्रसूतीनंतर झालेल्या अतिरक्तस्रावामुळे मेडिकलमध्ये ‘रेफर’ होऊन आलेल्या मातांवर ‘इमर्जन्सी क्लिनिकल केअर’, ‘सांघिक कार्य व संवाद’, ‘नेटवर्क एकीकरण’ व ‘सुविधा तत्परता’ या चार टप्प्यांवर काम करण्यात आले. यामुळे अतिरक्तस्रावामुळे होणाऱ्या मातामृत्यूचे प्रमाण कमी करण्यात यश आले. आता याच्या पुढचे पाऊल म्हणजे, अतिरक्तस्रावाच्या मातांवर ‘नॉन प्न्युमॅटिक अँटी-शॉक गारमेंट्स’ व गर्भाशयात ‘बलून टॅम्पोनेड’चा वापर करून मातामृत्यू रोखणे होते. त्यात या चमूला मोठे यश मिळाले आहे.

- असा केला अभ्यास

मेडिकलमध्ये २०२१ मध्ये प्रसूतीपश्चात अतिरक्तस्रावाचा (पोस्टपार्टम हॅमरेज) १३२ माता उपचारासाठी विविध भागातून आल्या. यातील ७१ मातांना त्यांच्या गावखेड्यातील प्राथमिक आरोग्य केंद्रातून किंवा रुग्णालयातून ‘नॉन प्न्युमॅटिक अँटी-शॉक गारमेंट्स व गर्भाशयात ‘बलून टॅम्पोनेड’ टाकून मेडिकलमध्ये पाठविण्यात आले. तर ६१ महिलांना यातील काहीच उपलब्ध होऊ शकले नाही. ७१ मातांमधून एकीचाही मृत्यू झाला नाही तर , ६१ महिलांमधील ५ टक्के महिलांचा मृत्यू झाला.

-काय आहे ‘नॉन प्न्युमॅटिक अँटी-शॉक गारमेंट्स’

ग्रामीण किंवा दुर्गम भागातील प्राथमिक आरोग्य केंद्रात प्रसूती झालेल्या परंतु अतिरक्तस्रावामुळे जीव धोक्यात आलेल्या मातांना ‘मेडिकल’मध्ये पाठविले जाते. या मातांना पाठविण्यापूर्वी ‘नॉन प्न्युमॅटिक अँटी-शॉक गारमेंट्स’ दोन्ही पायातून वा पोटावर घातले जाते. हा एक प्लॅस्टिकसारखा त्वचेला घट्ट चिटकणारा कपडा असतो. यामुळे पायातील रक्त मेंदू आणि हृदयाला जाते. रुग्ण बेशुद्धावस्थेत जात नाही, तो शुद्धीवर राहतो. विशेष म्हणजे, यात रक्तस्रावामुळे कमी झालेला रक्तदाब तो वाढविण्यास मदतही करते. शिवाय, गर्भाशयात ‘बलून टॅम्पोनेड’ टाकल्यास रक्तस्राव कमी होतो. रुग्ण मेडिकलमध्ये पोहोचेपर्यंत उपचारासाठी वेळ मिळतो.

-मातामृत्यूचे प्रमाण कमी करणे शक्य 

‘रेफर’होऊन मेडिकलमध्ये येणाऱ्या अतिरक्तस्राव मातांची संख्या मोठी आहे. यांच्यात मृत्यूचे प्रमाणही मोठे होते. ते कमी करण्यासाठी २०१८ मध्ये ‘क्वालिटी पीपीएच इमर्जन्सी केअर प्रकल्प’ हाती घेतला. याच्या आता दुसऱ्या टप्प्यात ‘नॉन प्न्युमॅटिक अँटी-शॉक गारमेंट्स’ व ‘बलून टॅम्पोनेड’चा वापर करण्यात आला. यात मोठे यश आले आहे. याचा वापर न केलेल्या मातांमध्ये मृत्यूचे प्रमाण वाढल्याचे किंवा अतिदक्षता विभागात त्यांना उपचार करावे लागल्याचे पुढे आले आहे.

-डॉ. आशिष झरारिया, स्त्री रोग व प्रसूती विभाग, मेडिकल

-प्राथमिक आरोग्य केंद्राला दिले ‘गारमेंट्स’ 

आयसीएमआरचे राहुल गजभिये यांनी ‘मेड इन सिंगापूर’चे ‘नॉन प्न्युमॅटिक अँटी-शॉक गारमेंट्स’ उपलब्ध करून दिले. यातील काही ‘गारमेंट्स’ उपसंचालक आरोग्य विभागाकडून दुर्गम भागातील प्राथमिक आरोग्य केंद्राला वितरित करण्यात आले. अतिरक्तस्रावाच्या मातांना हे ‘गारमेंट्स’ घालून पाठवत असल्याने रुग्णांचा जीव वाचविणे शक्य झाले आहे.

-डॉ. अनिल हुमणे, स्त्री रोग व प्रसूती विभाग, मेडिकल

टॅग्स :Healthआरोग्य