नागपूर : नागपुरात पहिले पोस्ट कोविड रिकव्हरी व रिहॅबिलिटेशन केंद्र अ‍ॅडव्हान्स लंग्ज केअर सेंटर, ८०, विजयानंद सोसायटी, गेटवेल हॉस्पिटलजवळ, धंतोली येथे सुरू झाले आहे. या सेंटरमध्ये नोंदणी करून सकाळी १० ते सायंकाळी ७ या वेळेत तपासणी करता येणार असल्याची माहिती गेटवेल हॉस्पिटलचे वरिष्ठ पल्मोनोलॉजिस्ट डॉ. राजेश स्वर्णकार यांनी दिली आहे. पोस्ट कोविड फुफ्फुसांची तपासणी करणे आवश्यक असल्याचे मत त्यांनी व्यक्त केले आहे.
डॉ. स्वर्णकार म्हणाले, जगभरात कोविडने ३० लाखांहून अधिक लोकांचा जीव घेतला आहे, तर आतापर्यंत भारतातच १.४ कोटीहून अधिक कोविडमुळे प्रभावित झाले आहेत आणि ही संख्या वेगाने वाढत आहे. प्रभावित झालेल्यांपैकी बहुतेक लोक पूर्णपणे बरे होत नाहीत, शिवाय बरेच लोक आरटीपीसीआर नकारात्मक आल्यानंतरही कोविड किंवा फुफ्फुसाच्या आजाराने ग्रस्त असतात. ब‍ऱ्याच रुग्णांना असे वाटते की, एकदा कोविड नकारात्मक झाल्यास कोरोना विषाणूच्या अंत होतो. कोविडच्या दीर्घकालीन फुफ्फुसांच्या गुंतागुंतीमुळे परिणाम झाला असेल, असे अनेकांना समजत नाही. कोविड एक रिसेप्टर एसीएच२ ला बांधील असतो. तो फुफ्फुसांमध्ये विपुल प्रमाणात असतो. त्यामुळे आपली रोगप्रतिकारशक्ती फुफ्फुसाच्या ऊतींमध्ये असलेल्या विषाणूचा नाश करण्यासाठी आक्रमण करते. परंतु काहीवेळा आपली रोगप्रतिकारशक्ती मोठ्या प्रमाणात व्हायरल लोडमुळे उत्तेजित होते. त्याचा प्रतिकूल परिणाम फुफ्फुसांच्या ऊतींवर होत राहतो. त्यामुळे दीर्घकाळ फुफ्फुसाचा तंतुमय आजार होतो. विशेषत: ज्यांना कोविड उपचारादरम्यान ऑक्सिजनची आवश्यकता असते, त्यांना कोविड नकारात्मक येईपर्यंत किंवा दोन आठवड्यापर्यंत सल्ला देण्यात यावा. पोस्ट कोविडमुळे फुफ्फुसांवर परिणाम झाला आहे का, ते तपासून पाहणे गरजेचे आहे. पायऱ्या चढताना किंवा एखादी कष्टाची नोकरी करताना अनेकांना दम किंवा अशक्तपणा जाणवतो. कोविडनंतर निदान करण्यासाठी रुग्णाच्या फुफ्फुसाची कार्यपद्धती पाहण्यासाठी सहा मिनिटे चालण्याची चाचणी, डीएलसीओ, फुफ्फुस व्हॉल्यूम इत्यादींचे परीक्षण करण्याचा सल्ला दिला जातो. शिवाय औषधे आणि फुफ्फुसांच्या व्यायामाची देखभाल कायम राखण्यासाठी प्रेरणा, प्रवण व्हेन्टिलेशन, योगासने आहेत. विविध श्वसन जर्नल्समध्ये प्रसिद्ध झालेल्या ब‍ऱ्याच अहवालानुसार ते प्रभावी असल्याचे शोधण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. (वा.प्र.)