शहरं
Join us  
Trending Stories
1
“आम्ही छोटे पक्ष किंगमेकर ठरु, पाठिंबा हवा असेल तर...”; महादेव जानकरांनी ठेवल्या अटी
2
“४१ वर्षे काम, पण...” निकालापूर्वी भाजपाला मोठा धक्का; बड्या नेत्याने घेतला राजकीय संन्यास
3
महायुती की मविआ? कोणाला पाठिंबा देणार? हितेंद्र ठाकूरांचा निर्णय झाला; दिले सूचक संकेत
4
“उद्या दुपारी १२ वाजता महायुती हद्दपार झालेली दिसेल, मी सत्तेतील आमदार असेन”: विजय वडेट्टीवार
5
"५० पैकी एकजरी पडला तर राजकारण सोडेन"; सुषमा अंधारेंनी करून दिली एकनाथ शिंदेना आठवण
6
सत्तास्थापनेसाठी आम्हाला 'त्यांची' गरज नाही, पण..; रावसाहेब दानवेंचा मोठा दावा
7
IPL Auction 2025: MIला ८, CSKला ७... कोणत्या टीमला किती परदेशी खेळाडू विकत घेता येणार?
8
  राणेंचा दबदबा की ठाकरे गट बाजी मारणार? असा आहे सिंधुदुर्गाचा कल
9
राहुल गांधी, खर्गेंना विनोद तावडेंची कायदेशीर नोटीस; पैसे वाटप प्रकरण तापणार
10
“युगेंद्र पवार आमदार होणार, महाविकास आघाडीला १६० जागा मिळणार”; जितेंद्र आव्हाडांचा दावा
11
नेत्रदिपक भरारी! शेतकऱ्याच्या लेकीने रचला इतिहास; अवघ्या १९ व्या वर्षी झाली पायलट
12
“विधानसभेच्या निकालानंतर शरद पवार महायुतीसोबत येऊ शकतात”; नारायण राणेंचे सूचक विधान
13
ईव्हीएम, कर्मचाऱ्यांसाठी वापरलेल्या एसटी बसमध्ये सापडली 500 रुपयांची बंडले; कोणाची? 
14
जास्त जागा त्याचा मुख्यमंत्री? मविआचा फॉर्म्युला काय ठरला? काँग्रेस नेत्यांनी सगळेच सांगितले
15
AUS vs IND Day 1: बुमराहचा 'चौकार'! २ सत्र गाजवणारा ऑस्ट्रेलियन संघ दिवसाअखेर बॅकफूटवर
16
समंथा रुथ प्रभू बनली सर्वात लोकप्रिय भारतीय सेलिब्रिटी; करिना, दीपिकालाही टाकलं मागे
17
ए आर रहमान यांचं गिटारिस्टसोबत अफेअर? चर्चांवर लेकानेच केलं भाष्य; म्हणाला, "निराश झालो..."
18
५१ चौकार, २९७ धावांचा पाऊस... वीरेंद्र सेहवागचा मुलगा आर्यवीरचा धुमधडाका, पण Ferrari थोडक्यात हुकली
19
घडामोडींना वेग! मनसे नेते बाळा नांदगावकरांनी घेतली देवेंद्र फडणवीसांची भेट; बैठकीत काय घडले?
20
शरद पवारांचा एक्झिट पोलचा आकडा काय? शेवटपर्यंत मतमोजणी केंद्र न सोडण्याचे आदेश

सारी दुनिका का बोझ हम उठाते है..; 'कुलीं'च्या रोजी-रोटीचा मुद्दा अद्यापही बेदखल

By नरेश डोंगरे | Published: August 21, 2023 8:42 PM

महानायकाने ४० वर्षांपूर्वी दिली होती ओळख

नागपूर : मदतीसाठी तत्पर असूनही काहीसा उपेक्षित असणारा घटक म्हणजे रेल्वे स्थानकावरचा कुली. रेल्वेस्थानक परिसरात पाय ठेवताच तो सहज नजरेस पडतो. गाडीतून बाहेर आणि बाहेरून गाडीतील आसनापर्यंत तो तुमचे ओझे वाहून नेतो. मात्र, त्याची काही फारशी ओळख नसते अन् त्याच्याबद्दल कुुणाला फारसा कणवही नसतो. दहा-वीस रुपये त्याच्या हातावर टिकविले की संपला विषय.

या कुलीला खरी ओळख महानायक अमिताभ बच्चन यांनी आजपासून ४० वर्षांपूर्वी दिली होती. मनमोहन देसाई दिग्दर्शीत अमिताभ यांचा कुली हा चित्रपट १९८३ ला प्रदर्शीत झाला. रेल्वे स्थानकावर प्रवाशांचे ओझे वाहून नेणाऱ्या मजुराच्या अर्थात कुलीच्या जिवनावर आधारित हा चित्रपट ब्लॉक बस्टर ठरला. त्यावेळी या चित्रपटाने १० मिलिनियम पेक्षा जास्त कमाई केली आणि कुलींना एक वेगळी ओळखही दिली होती. पुढे रेल्वे मंत्रालयाने कुलींना रेल्वेच्या मस्टरवर जागा देऊन त्यांच्या प्रवास आणि आरोग्याची जबाबदारी उचलली. नंतर त्यांना 'कुली नव्हे तर रेल सहायक' संबोधण्याचे आदेश रेल्वेकडून आले. मात्र, त्यांच्या रोजी रोटीकडे अद्यापही कुणाचे लक्ष नाही. अमिताभने कुलीची व्यक्तीरेखा साकारताना 'लोग आते है... लोग जाते है... हम यही पे खडे रहे जाते है. सारी दुनिका का बोझ हम उठाते है', असे म्हटले होते.

भारी-भरकम ओझे वाहून नेणारा एक कुली फार तर दररोज ३०० ते ४०० रुपये कमवितो. नागपूर रेल्वे स्थानकावर १५५ कुली आहेत. यातील पन्नासावर कुली बाहेरगावचे आहेत. उन्हाळ्यात बऱ्यापैकी गर्दी असल्यामुळे ते काम करतात. पावसाळ्यात आणि हिवाळ्यात शंभरेक (पन्नास-पन्नास) कुली दोन शिफ्टमध्ये ओझे वाहन्याचे काम करतात. रेल्वे स्थानकावर त्यांच्याशी सहज चर्चा केली तर त्यांच्या वेदना लक्षात येतात. एवढ्या महागाईच्या जमान्यात ३०० ते ४०० रुपयात कसे कुटुंबं चालवायचे, असा केविलवाणा प्रश्न ते करतात. अन्य कामगारांप्रमाणे रेल्वेकडून एक निश्चित वेतनाची व्यवस्था केली जावी, अशी त्यांची अपेक्षा आहे. 

रेल्वेकडून काय मिळते ?कुलींना रेल्वेकडून एक आरोग्य कार्ड मिळते. त्यानुसार, औषध उपचाराची त्यांची सोय होते. वर्षातून पाच महिन्यांचा फ्री पास मिळतो. या पासच्या आधारे त्यांना कुठेही प्रवास करता येतो.

६० रुपये द्या अन् ....

कुलींची खरी ओळख आहे, त्यांचा लाल शर्ट. या शर्टचा कापड रेल्वे प्रशासनाकडून कुलींना देण्यात येतो. त्यासाठी त्यांना ६० रुपये जमा करावे लागतात. त्या बदल्यात वर्षातून एकदा दोन शर्टाचा कापड कुलींच्या हातात ठेवला जातो. त्याची शिलाई मात्र मिळत नाही. कुलींना ती स्वत:च्या खिशातून द्यावी लागते. सध्या कुलींना शर्टचे कापड मिळत आहे.