शहरं
Join us  
Trending Stories
1
भाजपकडून बंडखोरांवर मोठी कारवाई, राज्यातील ४० नेत्यांची पक्षातून हकालपट्टी
2
आजचे राशीभविष्य, ६ नोव्हेंबर २०२४ : कर्कसाठी आनंदाचा अन् कन्येसाठी काळजीचा दिवस
3
सरकार 'या' कंपनीतील २.५ टक्के हिस्सा विकणार; ५०५ रुपये प्रति शेअर किंमत झाली निश्चित, जाणून घ्या
4
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 Live Updates: मुंबईत आज इंडिया आघाडीची पहिली सभा; राहुल गांधी संबोधित करणार
5
नेमक्या कोणत्या कारणांमुळे रश्मी शुक्लांची झाली उचलबांगडी? समोर आली अशी माहिती
6
मुंबईत आव्वाज कुणाचा? उत्तर आणि उत्तर पश्चिम मुंबईत चुरशीच्या लढती, महायुती, मविआमुळे काही मतदारसंघांचे गणित बदलणार
7
भाजपाच्या विदर्भातील बालेकिल्ल्यातच प्रतिष्ठेची लढत, परिवर्तनाच्या लाटेवर काँग्रेसची भिस्त
8
सत्तेत आल्यास मुलांनाही मोफत शिक्षण, उद्धव ठाकरे यांचे आश्वासन, कोल्हापुरातून प्रचाराचा फोडला नारळ
9
"मविआ म्हणजे विकासाचे मारेकरी", मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांचा घणाघात
10
सर्वच खासगी मालमत्ता जप्तीचा सरकारला अधिकार नाही, सर्वोच्च न्यायालयाच्या नऊ न्यायाधीशांच्या खंडपीठाचा ७:२ बहुमताने निकाल
11
आता पोलिसांसह प्रत्येक सरकारी वाहनाचे चेकिंग, शरद पवारांच्या आरोपाची आयोगाकडून दखल
12
अमेरिकेच्या अध्यक्षीय निवडणुकीत कोणता मुद्दा यावेळी ठरणार निर्णायक?
13
पती-पत्नीला एकमेकांच्या हेरगिरीची परवानगी नाही, मद्रास व हिमाचल हायकोर्टाचे मत
14
'ऑलिम्पिक २०३६'च्या आयोजनास सज्ज, भारताने आयओसीकडे सोपविले आशय पत्र
15
'टीम इंडिया ऑस्ट्रेलियात ४-० ने जिंकणार नाही...', सुनील गावसकर यांचे धक्कादायक भाकीत
16
रणजी क्रिकेट: पृथ्वी शॉ याला मुंबईच्या संघात स्थान नाहीच, श्रेयसचं पुनरागमन
17
मुंब्र्यात छत्रपती शिवाजी महाराजांचे मंदिर उभारा; फडणवीसांचं उद्धव ठाकरेंना आव्हान
18
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024: कोल्हापूर उत्तरमधील काँग्रेसचा उमेदवार ठरला; सतेज पाटलांसमोर शाहू महाराजांची घोषणा
19
IPL २०२५ च्या मेगा लिलावाचे शहर ठरले; या तारखांना सौदीत २०४ खेळाडू निवडले जाणार
20
Uddhav Thackeray: शिंदेंना वाटले तर चिन्ह द्या, पण शिवसेना माझीच राहणार; उद्धव ठाकरेंचे मोठे वक्तव्य

नांदेड येथील राज्यातील एकमेव औषधी वनस्पती उद्यानच दुर्लक्षामुळे पडले आजारी ; दुर्लभ वनस्पती मातीमोल

By ऑनलाइन लोकमत | Published: December 26, 2017 4:18 PM

राज्यात एकमेव असलेल्या शासकीय आयुर्वेद आणि युनानी रसशाळेला कच्चा माल पुरविणार्‍या ४० हेक्टरवरील औषधी वनस्पती उद्यानालाच सध्या उपचाराची गरज आहे़

ठळक मुद्देनिजामकाळापासून ही रसशाळा अस्तित्वात असून देशभरात एकेकाळी तिचा दबदबा होता़ या रसशाळेतून देशभरात औषधींचा पुरवठा केला जात होता़ शासनाच्या उदासीन धोरणामुळे गेल्या पाच वर्षांपासून रसशाळेसाठी कच्चा माल खरेदी करण्याचे दरपत्रकच निश्चित करण्यात आले नाही़त्यामुळे रसशाळेतील औषधी उत्पादन ठप्प झाले़ तयार केलेल्या जवळपास ४० लाखांच्या औषधी अनेक वर्षांपासून धूळखात आहेत़ 

- शिवराज बिचेवारनांदेड : राज्यात एकमेव असलेल्या शासकीय आयुर्वेद आणि युनानी रसशाळेला कच्चा माल पुरविणार्‍या ४० हेक्टरवरील औषधी वनस्पती उद्यानालाच सध्या उपचाराची गरज आहे़ बारड परिसरात असलेल्या या उद्यानातील दोन बोअर आटले असून या ठिकाणी असलेल्या वेगवेगळ्या १९८ जातींच्या कोट्यवधी रुपयांच्या औषधी वनस्पती मातीमोल होत आहेत़ 

नांदेडला असलेल्या शासकीय आयुर्वेद महाविद्यालय व रुग्णालयात असलेली आयुर्वेद व युनानी रसशाळेला मोठा इतिहास आहे़ निजामकाळापासून ही रसशाळा अस्तित्वात असून देशभरात एकेकाळी तिचा दबदबा होता़ या रसशाळेतून देशभरात औषधींचा पुरवठा केला जात होता़ परंतु शासनाच्या उदासीन धोरणामुळे गेल्या पाच वर्षांपासून रसशाळेसाठी कच्चा माल खरेदी करण्याचे दरपत्रकच निश्चित करण्यात आले नाही़ त्यामुळे रसशाळेतील औषधी उत्पादन ठप्प झाले़ तयार केलेल्या जवळपास ४० लाखांच्या औषधी अनेक वर्षांपासून धूळखात आहेत़ 

रसशाळेतील ११० कर्मचार्‍यांच्या हाताला काम नसल्यामुळे त्यांना इतर विभागात वर्ग करण्यात आले़ रसशाळेच्या भरभराटीच्या काळात औषधी वनस्पतींचा पुरवठा करण्यासाठी बारड परिसरात ४० हेक्टर जमीन घेण्यात आली होती़ या ठिकाणी १९८ प्रकारच्या विविध औषधी गुणधर्म असलेल्या वनस्पतींची लागवड करण्यात आली़ त्याच्या देखभाल आणि दुरुस्तीसाठी या ठिकाणी पाच कर्मचार्‍यांची नियुक्ती करण्यात आली़ 

पाण्यासाठी दोन बोअर घेण्यात आले होते़ त्याचबरोबर औषधी वनस्पती साठविण्यासाठी मोठे गोदामही बांधण्यात आले होते़ रसशाळा सुरु असताना या औषधी वनस्पती उद्यानालाही अच्छे दिन होते़ परंतु आता पाच वर्षांपासून रसशाळाच बंद पडल्यामुळे वनस्पती उद्यानही दुर्लक्षित झाले आहे़ या ठिकाणचे दोन्ही बोअर आटले आहेत़ गोदाम मोडकळीस आले आहे़ त्याचबरोबर उद्यानातील लाखमोलाच्या औषधी वनस्पतीवर भुरट्यांकडूनच डल्ला मारण्याचे काम सुरु आहे. वाट्टेल तो आपल्या सोयीप्रमाणे या औषधी वनस्पती उद्यानाची लूट करीत आहे़ या भुरट्यांच्या नजरेतून अनेक दुर्लभ औषधी गुणधर्म असलेल्या वनस्पतीही सुटल्या नाहीत़ त्यामुळे ४० हेक्टरवरील हे औषधी वनस्पती उद्यान चोरट्यांसाठी कुरणच बनले आहे़ एकीकडे शासनाकडून आयुर्वेदाचा प्रचार आणि प्रसारासाठी हजारो कोट्यवधी रुपये खर्च करीत असताना दुसरीकडे आहे त्या दुर्लभ औषधी वनस्पती उद्यानाकडे मात्र दुर्लक्ष करीत आहे़ 

रसशाळेवर उद्यानाची संपूर्ण भिस्तरसशाळेकडे शासनाने दुर्लक्ष केल्यामुळे गेल्या पाच वर्षांपासून या रसशाळेत औषधी निर्मिती ठप्प आहे़ शासनाने रसशाळेला कच्चा माल खरेदीचे दरपत्रक निश्चित करुन द्यावे़ त्याचबरोबर राज्यातील शासकीय रुग्णालयांना रसशाळेतून औषधी खरेदी करण्याचा हट्ट धरल्यास रसशाळेला पूर्वर्वैभव प्राप्त होईल़ तसेच त्या माध्यमातून अनमोल अशा औषधी वनस्पती उद्यानालाही त्यामुळे चांगले दिवस येतील़ 

पाच कर्मचार्‍यांची उद्यानासाठी नियुक्तीबारड परिसरात असलेल्या या औषधी वनस्पती उद्यानासाठी पाच कर्मचार्‍यांची नियुक्ती केली आहे़ दररोज हे कर्मचारी या ठिकाणी येतात़, परंतु या कर्मचार्‍यांसाठी या ठिकाणी कोणत्याही सोयीसुविधा उपलब्ध नाहीत़ कच्चा माल ठेवण्यासाठी असलेले गोदाम ओस पडले आहे़ यामध्ये असलेल्या साहित्याची मोडतोड झाली़ 

रसशाळा बंद पडल्याने वनस्पती उद्यानही दुर्लक्षितरसशाळेच्या भरभराटीच्या काळात या उद्यानालाही विशेष महत्त्व प्राप्त झाले होते़ या ठिकाणच्या औषधी वनस्पतीद्वारे तयार केलेल्या औषधांना देशभरातून मागणी होती़ आता रसशाळाच बंद पडल्यामुळे उद्यानालाही कुणी वाली उरला नाही़ पाणीही नसल्यामुळे आहे त्या वनस्पती टिकविण्यासाठी या ठिकाणी असलेल्या कर्मचार्‍यांना केविलवाणा प्रयत्न करावा लागत आहे़ 

पाणीपुरवठ्याची सोयच नाहीया ठिकाणी औषधी वनस्पतींना पाणी देण्यासाठी वाहिन्या टाकण्यात आल्या आहेत़ वनस्पतीभोवती पाणी अडविण्यासाठी आळेही तयार आहेत़ त्याचबरोबर दोन बोअरही घेण्यात आले होते़ परंतु सहा महिन्यापूर्वीच हे दोन्ही बोअर आटले आहेत़ वनस्पतींना पाण्याची पर्यायी व्यवस्थाही करण्यात आली नाही़ त्यामुळे अनेक वनस्पती वाळल्या आहेत़  तर ज्या आहेत त्याही मरणासन्न आहेत़

औषधी वनस्पतींची भुरट्यांकडून होतेय लूटया उद्यानात कुडा, अर्जुन, बेहडा, हिरडा, दंती, शिवन,टेंटू, डिंकमाली, करंज, शिरिष, पालाश, कुमारी, निंबुल, जपा, अजमोक्ष, खदीर, सर्पगंधा, वासनवेल, अर्क,  अडूळसा, पुनरवन, रान एरंड, गोखरु, सफेद मुसळी यासारख्या औषधी गुणधर्म असलेल्या तब्बल १९८ जातींच्या वनस्पतींचा या उद्यानात भांडार आहे़ यातील अनेक औषधी वनस्पती नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहेत़ 

टॅग्स :Nandedनांदेड