'चांद्रयान ३' चे यशस्वी प्रक्षेपण झाल्यापासून जगातील अनेक देश 'इस्रो'च्या अंतराळ मोहिमेवर लक्ष ठेवून आहेत. या देशांमध्ये एक 'महासत्ता' अमेरिकेचाही समावेश आहे. अमेरिकन 'नॅशनल एरोनॉटिक्स अँड स्पेस अॅडमिनिस्ट्रेशन' (NASA) चांद्रयान-3 च्या प्रत्येक हालचालीवर लक्ष ठेवून आहे. चांद्रयान-3 च्या 'सॉफ्ट लँडिंग'वर ऑस्ट्रेलिया आणि स्पेनमध्ये तयार केलेल्या केंद्रांवरूनही लक्ष ठेवले जात आहे. ब्रुनेई आणि इंडोनेशियाच्या अंतराळ केंद्रांचीही भारताच्या अंतराळ मोहिमेवर नजर आहे.
इस्रोचे ज्येष्ठ शास्त्रज्ञ डॉ. किरण कुमार यांच्या मते, अनेक देशांनी त्यांच्या अंतराळ कार्यक्रमासाठी वेगवेगळ्या ठिकाणी अंतराळ केंद्रे उभारली आहेत. जसे भारताचे स्पेस नेटवर्क बेंगळुरूमध्ये आहे, तशाच प्रकारची नेटवर्क केंद्रे विकसित देशांमध्येही बांधली गेली आहेत. अमेरिका, ऑस्ट्रेलिया आणि स्पेनमधील केंद्रांवरून चांद्रयानच्या लँडिंगवर लक्ष ठेवले जात आहे. डॉ. किरण कुमार म्हणाले की, भारताचा अवकाशातील प्रवास, तोही स्वतःहून, अनेक विकसित देशांसाठी अत्यंत निराशाजनक आहे. या देशांकडून तंत्रज्ञानाच्या रूपात अपेक्षित सहकार्य मिळाले नसले तरी आता ते चांद्रयान-३ वर लक्ष ठेवून आहेत. 'चांद्रयान-३'चा मागोवा अमेरिकास्थित 'नासा'कडून घेतला जात आहे.
ज्येष्ठ शास्त्रज्ञ डॉ. एस.के. ढाका यांच्या मते यात काहीही चुकीचे नाही. नासासह अनेक देशांचे अवकाश मोहिमांच्या तयारीत गुंतलेल्या संस्थांसोबत करार आणि करार आहेत. त्याअंतर्गत ते इतर राष्ट्रांच्या प्रक्षेपण मोहिमांवर लक्ष ठेवतात. त्यानंतर ते लँडिंगचाही मागोवा घेतात. अशा प्रकारच्या ट्रॅकिंगमुळे आमचा दावाही पडताळला जातो. नासासह इतर अवकाश संस्था एकमेकांशी डेटा शेअर करतात. ब्रुनेई आणि इंडोनेशियामध्येही जगात अशा प्रकारचे तंत्रज्ञान आहे. ते देखील पाहू शकतात. चांद्रयान-३च्या सॉफ्ट आणि सुरक्षित लँडिंगची आम्हाला पूर्ण आशा आहे.
चंद्रावर आपले सर्व्हिस स्टेशन तयार होईल-
यावेळी एक मजबूत लँडर तयार करण्यात आल्याचे ज्येष्ठ शास्त्रज्ञ नरेंद्र भंडारी सांगतात. हा रोबो तोच आहे, जो चांद्रयान दरम्यान वापरला गेला होता. चांद्रयान-१ ने चंद्राच्या अनेक भागांवर बर्फ, पाणी किंवा आर्द्र परिस्थिती असल्याचे उघड केले होते. यावेळी चांद्रयान-३ चे चाचणी केलेल्या इंजिनद्वारे सुरक्षित आणि सॉफ्ट लँडिंग होईल, अशी आशा आहे. साके ढाका यांच्या मते, चांद्रयान-३ चे यश भविष्यासाठी दरवाजे उघडतील. त्याच्या यशानंतर, भारत चंद्रावर स्वतःचे सर्व्हिस स्टेशन तयार करू शकेल. प्रकाशाच्या ध्रुवीकरणाचा अभ्यास करता येतो. पुढील संशोधनासाठी स्टेशनचा वापर केला जाईल.
इस्रोचा प्लॅन बी तयार; ...तर लँडिंग २७ ऑगस्टला
चंद्रयान-३मधील सर्व यंत्रणा व्यवस्थित सुरू असल्याबद्दल इस्रोकडून वारंवार तपासणी केली जात आहे. या यंत्रणा तसेच चंद्रावरील वातावरण या सर्व गोष्टींमध्ये अपेक्षेपेक्षा काही वेगळे बदल जाणवले तर इस्रोने चंद्रयान-३चे लँडिंग २३ ऑगस्टऐवजी २७ ऑगस्टला करण्याचा पर्यायही ठेवला आहे. यान चंद्राच्या पृष्ठभागाच्या अगदी जवळ पोहोचल्यानंतरही हा निर्णय घेतला जाऊ शकतो, असे इस्रोने म्हटले आहे.
लँडिंगनंतर काय होणार?
चंद्राच्या पृष्ठभागावर विक्रम लँडर उतरल्यानंतर तो अधिक सक्रिय होईल. त्याचे रॅम्प उघडून त्यातून प्रग्यान रोव्हर चंद्रावर उतरेल. त्यानंतर विक्रम लँडर व प्रग्यान रोव्हर परस्परांची छायाचित्रे टिपणार असून ती पृथ्वीवर पाठवतील.