Ganesh Festival 2021: गणेश चतुर्थीला ‘या’ कारणासाठी पाहू नये चंद्र; चुकून दर्शन झाले तर?

Ganesh Festival 2021: गणेश चतुर्थीला चंद्रदर्शन का निषिद्ध मानले जाते? चुकून वा अनावधानाने चंद्रदर्शन झाल्यास काय करावे? यावर उपाय काय? जाणून घ्या...

चातुर्मासातील सण-उत्सवांचा दुसरा महत्त्वाचा महिना म्हणजे भाद्रपद. भाद्रपद महिन्याच्या शुद्ध पक्षात येणाऱ्या चतुर्थीला गणेशोत्सव साजरा केला जातो. भाद्रपद महिन्यात येणारी शुद्ध चतुर्थी महासिद्धिविनायकी चतुर्थी मानली जाते. ही चतुर्थी रविवारी किंवा मंगळवारी आल्यास तिचे महात्म्य अधिक असते. (Ganesh Festival 2021)

यंदाच्या वर्षी शुक्रवार, १० सप्टेंबर रोजी गणेश चतुर्थी असून, या दिवसापासून गणेशोत्सव साजरा केला जाणार आहे. याच तिथीला वरद चतुर्थी किंवा शिवा असेही म्हटले जाते. या दिवशी पार्थिव गणेशाची पूजा करण्याची प्राचीन परंपरा आहे. भाद्रपद चतुर्थी साजरी करण्यामागे अनेक पौराणिक कथा मिळतात. (why moon sighting is ominous on ganesh chaturthi)

महादेव शिवशंकरांनी प्रथम जन्मोत्सव साजरा केला, असे सांगितले जाते. तर श्रीगणेशाने सिंदूर दैत्यावर विजय मिळवला, तो दिवस भाद्रपद शुद्ध चतुर्थी हाच होता. त्याप्रीत्यर्थ हा उत्सव साजरा करण्यात आला. या चतुर्थीला कलंक चतुर्थी असेही म्हटले जाते. भाद्रपद चतुर्थीला चंद्रदर्शन निषिद्ध मानले गेले आहे. गणेश चतुर्थीला चंद्रदर्शन घडल्यास चोरीचा आळ येतो, असे सांगितले जाते.

विष्णु पुराणातील एका उल्लेखानुसार, श्रीकृष्णांना एकदा गणेश चतुर्थीच्या दिवशी चंद्रदर्शन घडले होते. त्यानंतर स्यमंतक मणी चोरल्याचा आरोप झाला श्रीकृष्णांवर झाला होता. या दिवशी चंद्रदर्शन का निषिद्ध मानले जाते? चुकून वा अनावधानाने चंद्रदर्शन झाल्यास काय करावे? यावर उपाय काय? जाणून घेऊया...

गणेश चतुर्थीला चंद्रदर्शन निषिद्ध मानले जाण्यामागे एक पौराणिक सांगितली जाते. गणपतीने चंद्राला शाप दिला होता. भाद्रपद शुद्ध तृतीया तिथीला गणपतीने चंद्राला शाप दिला होता, असे सांगितले जाते. या कथेनुसार, गणपती मूषकासह कैलासावर फेरफटका मारत होते. नुकतेच जेवण झाल्यामुळे गणपतीचे उदर चांगलेच लंबोदर दिसत होते.

बालगणेशाच्या त्या रुपाला पाहून चंद्राला आपले हसू आवरले नाही आणि तो जोरजोराने हसू लागला. चंद्राचे उपहासाने हसणे गणपतीला रुचले नाही. त्यांनी याबद्दल चंद्राला जाब विचारला. मात्र, चंद्राचे हसणे थांबले नाही. शेवटी गणपतीला राग अनावर झाला. चंद्रदेव, तुम्हाला तुमच्या रुपावर फार गर्व आणि अहंकार आहे ना. यापुढे तुमचे तोंड कोणीही पाहणार नाही.

जो कोणी पाहील त्यावर खोटा आळ येईल, असा शाप दिला. पाहता पाहता एकेक दिवस चंद्राचा क्षय होऊ लागला. चंद्र भयभीत झाले. शेवटी ते महादेवांना शरण गेले. चंद्राने महादेव शिवशंकरांची कठोर तपश्चर्या केली. गुजरातच्या समुद्र किनाऱ्यावर शिवलिंगाची स्थापना करून चंद्रदेव दिवसरात्र महादेवांचे नामस्मरण करू लागले. अखेर महादेव प्रसन्न झाले.

चंद्रदेवाला महादेवांनी अभय दिले आणि आपल्या मुकुटावर धारण केले. चंद्राच्या प्रार्थनेवरून महादेव ज्योतिर्लिंग स्वरुपात प्रकट झाले आणि सोमनाथ नावांनी प्रसिद्ध झाले. महादेवासह सर्व देवतांनी गणपतीला खूप समजावेल. शेवटी गणपतीने चंद्राला शापातून मुक्त केले. परंतु, भाद्रपद शुद्ध चतुर्थीच्या दिवशी तुझे तोंड कोणी पाहणार नाही आणि जो कोणी पाहील, त्यावर त्या वर्षी खोटा आळ येईल, असे स्पष्टपणे सांगितले.

भाद्रपद चतुर्थी म्हणजेच गणेश चतुर्थीच्या दिवशी चुकून वा अनावधानाने चंद्रदर्शन झाल्यास खोटा आळ येऊ नये, यासाठी करावे?, अशी प्रार्थना चंद्राने केली. तेव्हा गणपतीने सांगितले की, चुकून चंद्रदर्शन झालेल्यांनी संकष्ट चतुर्थी व्रत करावे. यथासांग, यथाशक्ती हे व्रत केल्यास खोट्या आळातून त्याची मुक्तता होईल.

गणेश चतुर्थीच्या दिवशी चंद्रदर्शन घडल्यामुळे श्रीकृष्णावर स्यमंतक मणी चोरल्याचा खोटा आळ आला होता. श्रीकृष्णाने संकष्ट चतुर्थी व्रत केल्यामुळे तो आळ गेला, अशी एक कथा सांगितली जाते.

सिंहःप्रसेनमवधीत्, सिंहो जाम्बवता हतः। सुकुमारक मा रोदीस्तव, ह्येष स्यमन्तकः।।, गणेश चतुर्थीच्या दिवशी चुकून वा अनावधानाने चंद्रदर्शन झाल्यास सदर मंत्राचा २८, ५४ किंवा १०८ वेळा जप करावा. तसेच श्रीमद्भागवताच्या दहाव्या स्कंदातील ५७ वा अध्याय पाठ केल्यानेही चंद्रदोष नाहीसा होतो, असे म्हटले आहे.

त्याचप्रमाणे संकष्ट चतुर्थीचे व्रत आचरावे. गणपती विघ्नहर्ता, तापहीन मानला जातो. त्यामुळे मनापासून आणि प्रामाणिकपणे केलेली गणेश उपासना लाभदायक ठरते, अशी मान्यता असल्याचे सांगितले जाते.