डान्स-व्यायाम करताना होतो मृत्यू; जाणून घ्या, का वाढतोय कमी वयात कार्डिएक अरेस्टचा धोका?

Cardiac Arrest Symptoms : रस्त्यावर फिरताना, जिममध्ये वर्कआऊट करताना किंवा लग्नात डान्स करतानाही कार्डिएक अरेस्टमुळे तरुणांचा मृत्यू होत आहे.

बॉलिवूड अभिनेता सतीश कौशिक यांचा मृत्यू कार्डिएक अरेस्टने झाल्याचे सांगण्यात येत आहे. कॉमेडियन राजू श्रीवास्तव, संगीतकार आणि गायक केके, भाभी जी घर पर है फेम मलखान उर्फ ​​दीपेश भान इत्यादी सेलिब्रिटींना देखील कार्डिएक अरेस्टने जीव गमवावा लागला आहे.

काही काळापासून अशी अनेक प्रकरणे समोर येत आहेत ज्यात रस्त्यावर फिरताना, जिममध्ये वर्कआऊट करताना किंवा लग्नात डान्स करतानाही कार्डिएक अरेस्टमुळे तरुणांचा मृत्यू होत आहे. हे केवळ भारतातच नाही तर जगभर घडत आहे. हृदयविकाराच्या झटक्याची प्रकरणे पूर्वी वृद्ध लोकांमध्ये दिसून येत होती. त्याच वेळी, आज तरुण लोक देखील त्यातून सुटू शकत नाहीत.

गुडगावमधील आर्टेमिस हॉस्पिटलमधील हृदयरोगतज्ज्ञ आणि अँजिओप्लास्टी हार्ट सर्जन डॉ. मनजिंदर संधू यांच्या मते, भारतात कार्डिएक अरेस्ट आलेल्या 30 टक्के लोकांचे वय 45 वर्षांपेक्षा कमी आहे. डॉ. संधू यांनी दावा केला की कार्डिएक अरेस्टने भारतात दरवर्षी जवळपास 12 लाख तरुणांचा मृत्यू होतो आणि हा आकडा वाढत आहे.

कार्डियाक अरेस्टमध्ये हृदय काम करणे थांबवते. जर हृदय काम करणे थांबवते, तर ते रक्त पंप करू शकत नाही आणि काही वेळातच त्याचा परिणाम संपूर्ण शरीरावर दिसू लागतो. कार्डिएक अरेस्ट बद्दल जाणून घेण्याची सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे हृदय अचानक थांबत नाही.

प्रथम ते 3-5 मिनिटांच्या कालावधीसाठी सामान्यतः 350-400 बीपीएम (प्रति मिनिट बीट्स) च्या वेगाने धडधडते आणि नंतर थांबते. या दरम्यान व्यक्तीला वाचवण्यासाठी 3-5 मिनिटे उपलब्ध असतात. यावेळी जर एखाद्याला सीपीआर किंवा इलेक्ट्रिक शॉक (डिफिब्रिलेशन) लागला तर त्याचा जीव वाचू शकतो.

मॅक्स सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटल, साकेत आणि कॅथ लॅबचे प्रमुख कार्डिएक सायन्सेसचे चीफ डॉ. विवेक कुमार म्हणाले, गेल्या काही वर्षांपासून, प्रत्येक वयोगटात कार्डिएक अरेस्टच्या घटनांमध्ये लक्षणीय वाढ होत असल्याचे दिसून आले आहे.

ज्या लोकांमध्ये लठ्ठपणा, मधुमेह, उच्च रक्तदाब, धूम्रपान यासारख्या आजारांसारखे इतर काही जोखीम घटक आहेत, अशा लोकांमध्ये कार्डिएक अरेस्टची अधिक प्रकरणे दिसून येत आहेत. कोरोनानंतर परिस्थिती अधिक धोकादायक बनली आहे. कोविडनंतरची परिस्थिती अशी झाली आहे की ज्यांना कोरोना झाला आहे त्यांच्या स्नायूंना सूज आली आहे, त्यामुळे हृदयविकाराचा धोका वाढला आहे.

डॉ.विवेका पुढे म्हणाल्या, 'हृदयविकाराचा झटका, कार्डिएक अरेस्ट यांसारख्या हृदयाशी संबंधित आजारांची प्रकरणे पूर्वीही येत असत, परंतु कोरोनानंतर त्यांची संख्या लक्षणीयरीत्या वाढली आहे. ज्या लोकांना कोरोना झाला आहे ते कोरोना व्हायरसपासून बरे झाले आहेत परंतु तरीही ते क्रोनिक कोविड सिंड्रोमने ग्रस्त आहेत.

या सिंड्रोममध्ये, कोरोनामुळे, शरीराच्या काम करण्याच्या क्षमतेवर परिणाम होतो, तसेच काही आरोग्याशी संबंधित समस्या देखील असू शकतात. काही प्रकरणांमध्ये, क्रोनिक कोविड सिंड्रोम देखील कार्डियाक अरेस्टसाठी जबाबदार असू शकतो.

दुसरीकडे, जर एखाद्या व्यक्तीला व्हायरल, फ्लू, इन्फ्लूएन्झा सारखे सक्रिय संसर्ग असेल तर जोखीम घटक आणखी वाढतो. गेल्या एक-दोन महिन्यांपासून हे व्हायरस खूप पसरले आहे. हे व्हायरल H2N2 मुळे होत आहे आणि या व्हायरसच्या उपस्थितीत, सामान्य व्हायरस देखील मोठ्या प्रमाणात पसरत आहे.

डॉ. विवेक कुमार स्पष्ट करतात, 'जास्त वजन, साखर, उच्च रक्तदाब, कौटुंबिक इतिहास, कोविड रिकव्हरी इत्यादी हृदयविकाराचा मुख्य धोका असू शकतो. जर एखादी व्यक्ती निरोगी जीवनशैली जगत असाल, वजन नियंत्रणात ठेवत असाल, रक्तदाब नियंत्रित ठेवत असाल आणि कुटुंबातील एखाद्याचा हृदयाशी संबंधित आजाराने मृत्यू झाला असेल, वेळोवेळी डॉक्टरांना भेट दिली असेल, तर त्याला/तिला हृदयविकाराचा धोका कमी केला जाऊ शकतो.

कार्डिएक अरेस्टची लक्षणे समजून घेऊन त्यानुसार योग्य उपचार घेण्यास व्यक्तीला वेळ मिळत नाही. तज्ज्ञांच्या मते, कार्डिएक अरेस्टमुळे शरीरात काही फरक दिसू लागतात. त्यांच्याकडे लक्ष दिल्यास धोका कमी होऊ शकतो. बेशुद्ध होणं, हार्ट रेट वाढणं, छातीत दुखणं, चक्कर येणं. श्वास घेण्यास त्रास होणे, उलट्या होणे ही लक्षणं आहेत. एका हिंदी वेबसाईटने याबाबतचे वृत्त दिले आहे.