शहरं
Join us  
Trending Stories
1
"...तेव्हा तुम्हाला हॉस्पिटलला जायची गरज लागणार नाही"; पंतप्रधान मोदींचा उद्धव ठाकरेंना टोला
2
"सरकार बनवण्यासाठी काँग्रेस तडफडतंय"; पंतप्रधान मोदींची मुंबईतून पुन्हा 'एक है तो सेफ है'ची घोषणा
3
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : 'कारखाने विकत घ्यायला मी काही महाराष्ट्रभर हिंडलो नाही'; जयंत पाटलांनी अजित पवारांना डिवचले
4
"जेव्हा पराभव समोर दिसतो, तेव्हा 'असे' नॅरेटिव्ह सेट करण्याचा प्रयत्न सुरू होतो"; प्रविण दरेकर यांचा सुप्रिया सुळेंना टोला
5
"बंद सम्राटांना कायमचं घरात बंद करायची वेळ आलीय"; CM शिंदेंचा उद्धव ठाकरेंवर अप्रत्यक्ष निशाणा
6
'पाकिस्तानचे अनेक देशांशी संबंध, पण...', भारत-रशिया मैत्रीवर जयशंकर यांची मोठी प्रतिक्रिया
7
अचानक मोठा विकेंड जाहीर! १५ ते २० नोव्हेंबर 'या' शाळा बंद राहणार; शासनाचा मोठा निर्णय
8
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : 'काल माझं अन् शरद पवारांचं भांडण झालं, त्यांनी सात सभा..."; सुप्रिया सुळेंनी सगळंच सांगितलं
9
गुंतवणूकदार विचित्र परिस्थितीत अडकले! शेअर ६१ हजारांनी पडला पण विकताही येत नाहीय...
10
दिल्ली महापौरपदासाठी भाजपचा उमेदवार अवघ्या ३ मतांनी हरला; आपची महापालिकेवर सत्ता
11
“मोदींनी ११ वर्षात काय केले? महाराष्ट्राच्या निवडणुकीचा ३७० कलमाशी काय संबंध?”: खरगे
12
काव्या मारनने संघाबाहेर काढलं, त्यानेच टीम इंडियाला रडवलं! आता लागणार १० कोटींची बोली?
13
बाळासाहेबांची इच्छा आम्ही पूर्ण केली, छ. संभाजीनगरच्या नामकरणावरुन PM मोदींचा उद्धवसेनेवर 'बाण'
14
घुसखोरांनाही ४५० रुपयांत गॅस सिलेंडर देणार; काँग्रेस नेत्याच्या विधानानं नवा वाद
15
गाझामध्ये इस्रायलचं तांडव, संपूर्ण कुटुंब नष्ट; शेजारी म्हणाला, "केवळ एकच मुलगा वाचला, पण तोही...!"
16
"गद्दारी केली तर लाज वाटण्यासारखं काहीच नाही"; दिलीप वळसेंच्या लेकीचे शरद पवारांना प्रत्युत्तर
17
महाराष्ट्रात मविआ सरकार स्थापन करु, एकही प्रकल्प बाहेर जाऊ देणार नाही; राहुल गांधींचा शब्द
18
BSNL नं लॉन्च केली भारतातील पहिली Satellite-to-Device सर्व्हिस, आता नेटवर्कशिवायही करू शकाल कॉलिंग!
19
विरोधक सत्तेत आले तर पहिली लाडकी बहीण योजना बंद पाडतील; नरेंद्र मोदींची टीका
20
पंकजांनंतर अशोक चव्हाणांचा 'बटेंगे तो कटेंगे'ला विरोध; म्हणाले, "मी सेक्युलर हिंदू पण..."

सांगली जिल्ह्यातील मुद्रणकलेला द्विशतकाची परंपरा, संस्थान काळापासून प्रारंभ

By लोकमत न्यूज नेटवर्क | Published: February 24, 2018 1:13 AM

अविनाश कोळी ।सांगली : मिरज आणि सांगलीच्या संस्थानिकांनी सुरू केलेल्या स्टॅम्प हाफिस (आॅफिस) पासून सुरू झालेल्या मुद्रणकलेच्या रंजक इतिहासाने द्विशतकी उंबरठा ओलांडून आपल्या कक्षा रुंदावत त्यात अनेकांना सामावून घेतले. लाकडी ठोकळा, शिळा, लेटर प्रेस असे टप्पे ओलांडत आता डिजिटल तंत्राद्वारे या कलेने आधुनिकतेचे रंग उधळत रोजगाराच्याही संधी उपलब्ध केल्या आहेत.सांगली ...

अविनाश कोळी ।सांगली : मिरज आणि सांगलीच्या संस्थानिकांनी सुरू केलेल्या स्टॅम्प हाफिस (आॅफिस) पासून सुरू झालेल्या मुद्रणकलेच्या रंजक इतिहासाने द्विशतकी उंबरठा ओलांडून आपल्या कक्षा रुंदावत त्यात अनेकांना सामावून घेतले. लाकडी ठोकळा, शिळा, लेटर प्रेस असे टप्पे ओलांडत आता डिजिटल तंत्राद्वारे या कलेने आधुनिकतेचे रंग उधळत रोजगाराच्याही संधी उपलब्ध केल्या आहेत.

सांगली व मिरजेतील तत्कालीन संस्थानिकांनी मुद्रणाला सुरुवात केल्याच्या नोंदी आहेत. यात सर्वात जुना इतिहास मिरज संस्थानचा आहे. १८०५ मध्ये मिरज संस्थानात ठोकळा छाप मुद्रण अस्तित्वात होते. त्याद्वारे स्टॅम्प छापले जात होते. त्यानंतर १८२२ ला तत्कालीन सांगलीचे पहिले श्रीमंत चिंतामणराव पटवर्धन यांनी सांगलीत शिळा प्रेस उभारली. त्यावेळी याबाबतची बातमी हॉलंडमधील एका डच वर्तमानपत्रात छापून आली होती. महाराष्टÑात शिळा पद्धतीच्या छपाई तंत्राचा विकास होत असून, सांगलीसारख्या शहरातही यापद्धतीची छपाई सुरू झाल्याचा उल्लेख त्या डच वर्तमानपत्राने केला होता. त्यावेळी छपाईचे काम करणाºया व ती कला अवगत केलेल्या कलाकारांचे आडनावही छापखाने असे पडले.

आजही सांगलीत छापखाने आडनावाचे लोक राहतात. त्यांचे पूर्वबंध या मुद्रणसंस्थेशी, कलेशी जोडले गेले आहेत.शिळा प्रेस सांगलीत आणल्यानंतर त्यावर सुरुवातीला स्टॅम्प छापले जात होते. त्यामुळे त्यावेळचे लोक याला स्टॅम्प हाफिस म्हणायचे. काही दस्तऐवजातही आॅफिसऐवजी स्टॅम्प हाफिस असाच उल््लेख दिसतो. नंतरच्या काळात या प्रेसमध्ये पंचांग छापले जाऊ लागले. पंचांगापाठोपाठ छोट्या पुस्तकांची निर्मिती होऊ लागली. ज्यामध्ये बहुतांशी धार्मिक पुस्तके होती. ‘वेताळ पंचवीशी’, ‘पंचोपख्यान’, ‘भगवतगीता’ अशाप्रकारच्या पुस्तकांची निर्मिती झाली.

ब्रिटिश सरकारच्या काळात मिरज संस्थानिकांनी छपाई तंत्र असूनही वर्तमानपत्रांची छपाई होऊ दिली नव्हती. १८८० नंतर खासगी छापखान्यांची परंपरा सांगली, मिरजेत सुरू झाली. १९३८ मध्ये सांगली, मिरजेत १५ छापखाने अस्तित्वात असल्याचा उल्लेख आहे. सुरुवातीच्या काळात सरकारी छापखान्यांबद्दल प्रचंड उत्सुकता लोकांमध्ये दिसून येत होती. नंतर खासगी छापखाने अस्तित्वात आल्यानंतर मुद्रणाशी अनेकांचा संबंध येऊ लागला.

आधुनिकतेचे पंख लाभल्यानंतर मुद्रण कलेने समाजातील प्रत्येक घटकाला आपल्या कवेत घेऊन व्यापक दर्शन घडविले. आज या व्यावसायात मोठ्या प्रमाणात रोजगार उपलब्ध झाला आहे. छपाईचा हा सर्व रंजक इतिहास मिरजेच्या इतिहास संशोधक मंडळाकडे उपलब्ध आहे.का साजरा केला जातो दिनमुद्रण कलेचे जनक योहानेस गुटेनबर्ग यांचा जन्मदिन २४ फेब्रुवारीला झाला. हा दिवस जागतिक मुद्रण दिन म्हणून जगभरात साजरा केला जातो. १४३९ ला त्यांनी मुद्रणकलेचा आविष्कार करून १४५ मध्ये पहिल्या पुस्तकाची छपाई केली होती. त्यामुळेच त्यांना मुद्रणकलेचे जनक म्हटले जाते.तत्कालीन सांगली संस्थानिकांच्या काळात १८६६ मध्ये छापण्यात आलेले सचित्र पंचांग.