शहरं
Join us  
Trending Stories
1
अमेरिकेत पुन्हा एकदा ट्रम्प सरकार! कमला हॅरिस यांना पराभूत करत मिळवला दणदणीत विजय
2
भारतीय वंशाचे राजा कृष्णमूर्ती यांचा विजय, अमेरिकेच्या निवडणुकीत सलग दुसऱ्यांदा मारली बाजी! 
3
Maharashtra Election 2024: राज ठाकरेंचा 'या' मतदारसंघातील उमेदवाराबद्दल मोठा निर्णय
4
AUS vs IND BGT : ऑस्ट्रेलियात Team India चा दारुण पराभव होणार; रिकी पाँटिंगची 'मन की बात'
5
“राहुल गांधी शहरी नक्षलवाद्यांचे समुपदेशन करण्यासाठी महाराष्ट्रात आले”: चंद्रशेखर बावनकुळे
6
"जरांगेंच्या निर्णयामुळे कार्यकर्त्यांचं नुकसान; ...आम्ही व्यवस्थित डाव मारू!"; काय म्हणाले बच्चू कडू?
7
"तुम्हा सर्वांना उडवून टाकेन..."; लॉरेन्स बिश्नोई गँगच्या नावाने हॉस्पिटल उडवून देण्याची धमकी
8
"...तर पाय कलम करू", नितेश राणेंना मारण्याची धमकी देणाऱ्या सिद्दिकींना नारायण राणेंचे उत्तर
9
AUS vs IND : बॉर्डर-गावस्कर ट्रॉफीसाठी यजमानांची 'भारी' तयारी; क्रिकेट ऑस्ट्रेलियाचा मोठा निर्णय
10
Waaree Energies Share Price : एका आठवड्यात 'या' शेअरमध्ये ४९ टक्क्यांची वाढ, बनली १ लाख कोटींची कंपनी; गुंतवणूकदार मालामाल
11
Salman Khan : हस्ताक्षरामुळे उघड होणार सलमान खानच्या घरावरील गोळीबार आणि पत्राचं रहस्य
12
Raha Kapoor Birthday: दोन वर्षांची झाली राहा कपूर, आजी नीतू अन् आत्या रिद्धीमाने शेअर केला क्युट फोटो
13
भारत ऑस्ट्रेलियाशी टेस्ट मालिका हरला तरीही WTC Final गाठू शकतो, जाणून घ्या गणित
14
मुस्लिमांसाठी १० हजार कोटींचं बजेट; मविआच्या जाहीरनाम्यात समाजवादी पक्षाची मागणी
15
लाडक्या बहिणींना वर्षाला देणार २५००० ; अजित पवारांची घोषणा, जाहीरनाम्यात काय काय?
16
‘गुरुचरित्र’सारखा प्रभाव, दत्तात्रेयांच्या आद्य अवताराचे सार; मनोभावे स्मरण, लाभेल पुण्य!
17
Swiggy IPO गुंतवणूकीसाठी खुला, अँकर गुंतवणूकदारांकडून उभे केले ५००० कोटी; GMP काय?
18
कोण आहे अमन देवगण? 'आजाद'मधून करतोय पदार्पण, अजय देवगणसोबत आहे हे कनेक्शन
19
'अनुपमा' फेम रुपाली गांगुलीवर सावत्र मुलीचे नवे आरोप; म्हणाली, "ती माझ्या आईच्या बेडवर..."
20
सीमेवर नवी ताकद... आता भारतीय लष्कराला मेड इन इंडिया ASMI शस्त्र मिळणार!

रानातला रानमेवा चाखावा एकदा

By लोकमत न्यूज नेटवर्क | Published: December 31, 2018 1:21 PM

आज शेताकडे जायला उशीरच झालं.. कारणही तसंच होतं...कारण आमच्या आप्पाला सोबत घेऊन जायचं होतं..  ‘आज थोडासा वेगळाच विचारत होते ...

ठळक मुद्देमहाराष्ट्रात मराठवाडा आणि विदर्भ विभागात बोरची काटेरी झुडपे आढळतातउमराण, चण्यामण्या बोर, चमेली, चेकनेट, बकुळा बोर, बनारसी बोर, बाणेरी बोर ही झाडं बिनपाण्याचं येतात़

आज शेताकडे जायला उशीरच झालं.. कारणही तसंच होतं...कारण आमच्या आप्पाला सोबत घेऊन जायचं होतं.. ‘आज थोडासा वेगळाच विचारत होते .म्हटलं शेताकडे जाऊन बरेच दिवस झाले होते... आज ‘रानमेवा खायचं’ वाटेत येत असताना बºयाच ... बोरांची झाड होती. ‘पण काहीसं आंबट-गोड होती ... म्हटलं आपल्या शेताकडे बांधावर आहेत. ‘कशाला काळजी करायची ? ‘तितक्यात शेत जवळ आलं.. शेताच्या वस्तीवर गाडी लावली. थेट निघालो (बोर ) अर्थात रानातील रानमेवा हुडकायला़ मग काय गेलो बांधावर असं रांगेने शेत म्हटल्यावर ... बोराची झाडी निश्चित असणारच.

साधारणत: गुराखी पोरांचा त्या झाडांवर डोळा असायचा अन् त्यांनी गुरे चारता चारता झोडपून बोरं खायची, हा त्यांचा जन्मसिद्ध हक्क समजला जात असे. शिवाय शाळा चुकवून रानोमाळ हिंडणाºया पोरांनी तरी हा रानमेवा हक्काने खायचाच असे ठरलेले. बायका बोरे झोडपून नेतात. बोरं म्हटल्यावर कोणाला तोंडाला पाणी सोडणार नाही. बोरं खाता खाता लहानपणीची आठवण आली... शाळेत असताना शाळेच्या गेटसमोर.. ‘एक आजीबाई १ रुपयाला एक लहान वाटी द्यायची़ मधल्या सुट्टीत किंवा शाळा सुटल्यावर मात्र त्या आजीकडे बोरं घेण्यासाठी गर्दी जमत असे, पण आताच्या मुलांना मात्र कुरकुरे, चॉकलेटसाठी आईवडील हौसेनं पैसे देतात़ आता काळ बदललंय. ‘आता ते दिवस राहिले नाहीत, राहिल्या फक्त आठवणी. आजकाल हे काय होतं आहे बºयाच शेतकºयांनी ही झाडं काय कामाची म्हणून ती नष्ट करत आहेत.बोर हे एक लालसर पिवळट रंगाचे आंबटगोड चवीचे फळ. याचा फार मोठा वृक्ष होत नाही. आणि या झाडांना काटे असतात. याच्या बियांना आटोळी म्हणतात.

महाराष्ट्रात मराठवाडा आणि विदर्भ विभागात बोरची काटेरी झुडपे आढळतात. उमराण, चण्यामण्या बोर, चमेली, चेकनेट, बकुळा बोर, बनारसी बोर, बाणेरी बोर ही झाडं बिनपाण्याचं येतात़ आम्हीतर खातोच, त्यात पोपट व बुलबुल असे आणखी काही पक्षी आवडीने खातात. विशेष सांगायचं तर बोरांच्या झाडावर छोट्या पिवळ्या, राखाडी चिमण्यांची घरटी दिसून येतात. विहिरीच्या काठावर असणाºया बोरांच्या झाडावर १०-१५ च्या संख्येने सुगरणीची घरटी आढळून येतात. झाडांच्या पानावर कॉमन पिरो, कॉमन सिल्व्हरलाईन फुलपाखराच्या अळ्या आढळून येतात. पक्षी, फुलपाखरांकरिता उपयुक्त असणाºया या झाडांचा आयुर्वेदात चवीला रुचकर, पचण्यास हलके असे बोर मलप्रवृत्ती बांधून होण्यास मदत करते, वात दोषास कमी करते, जुलाब थांबवते, रक्तविकार, श्रम, शोष वगैरे त्रासातही हितकर असते.बोराचे मूळ, फळ, फुलं औषधे बनविण्याकरिता वापरतात. हे फळ खायला पौष्टिक तर आहेच आणि रानमेवाही होतो. बोराचे झाड शेताच्या बांधावर आपोआप येते. मुद्दाम कोणी बोराचे झाड लावत नाही. कोणी तसे लावल्याचे ऐकिवातही नव्हते. आपल्या बांधावर परंपरेने चालत आलेले एखादे झाड असतेच . आमच्या शेतात तर बºयापैकी बोराची झाडे आहेत. आजही तो विचार केला़ पोटात कावळे ओरडत होते चला तर रानमेवाच खाऊया मस्तपैकी झाडाखाली बसूऩ वेचायला चालू केलं आणि खायला़ मी लहानपणी असताना खिसा भरून खायचो. वरचा खिसा, पँटमधील दोन्ही खिशात गच्च भरलेला असायचं पण आपल्या आवडीच्या खाद्यासाठी थोडासा लहान व्हायला काय हरकत आहे. मस्त एखादं आंबट असायचं आणि दोन-चार गोड असायचे़असेच करता करता बºयापैकी बोरं खाल्ली मन अगदी प्रसन्न झालं. शेताकडची वेचून खाल्लेली बोरं किती गोड लागतात ना! एकदा तुम्ही अनुभवा. - बसवराज बिराजदार(लेखक हे निसर्ग अभ्यासक आहेत़)

टॅग्स :Solapurसोलापूरagricultureशेती