शहरं
Join us  
Trending Stories
1
काँग्रेस कोल्हापुरात कुकर चिन्हावर लढणार? राजू लाटकर यांचे चिन्ह जाहीर, उद्या पुढची दिशा ठरणार...
2
Satej Patil: सतेज पाटलांच्या डोळ्यांत अश्रू तरळले; "दुपारी २.३६ मिनिटांनी मालोजीराजेंचा फोन आला"
3
अटकेपार झेंडे फडकावले आमच्या मराठे शाहीने अन् इथे व्यासपीठावर मुली नाचवतायत? राज ठाकरे कुणावर संतापले?
4
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : "मी नॉट रिचेबल नव्हतो, सतेज पाटीलच..."; मधुरिमाराजेंच्या माघारीनंतर राजेश लाटकरांनी थेटच सांगितलं
5
कोलकाता बलात्कार प्रकरणी ८७ दिवसांनी आरोप निश्चित,दररोज सुनावणी होणार
6
धक्कादायक! मावशी गंगा स्नानाची रील बनवत राहिली अन् 4 वर्षांची चिमुकली बुडत रहिली! 2 तासांनंतर सापडला मृतदेह 
7
...तर रोहित कसोटी क्रिकेटमधून निवृत्त होईल, केवळ एकदिवसीय सामने खेळेल; दिग्गज क्रिकेटरची मोठी भविष्यवाणी
8
कॅनडामध्ये हिंदू मंदिरावरावरील हल्ल्याचा मोदींकडून निषेध; 'ट्रुडोंनी कायद्याचे राज्य राखावे अशी अपेक्षा' 
9
AUS vs PAK : "ऑस्ट्रेलियाला नशिबाने साथ दिली...", पाकिस्तानच्या पराभवानंतर कर्णधार रिझवानचं विधान
10
सात राज्यांत कांटे की टक्कर, एकात ट्रम्प आघाडीवर; अमेरिकेच्या मतदानावर जगाच्या नजरा खिळल्या
11
video: लाईव्ह सामन्यादरम्यान कोसळली वीज; एका खेळाडूचा मृत्यू, तर अनेकजण गंभीर जखमी
12
त्याला १२ भाऊ आणि ४ बहिणी आहेत; पाकिस्तानी खेळाडूचा परिचय करुन देताना अक्रम भलतंच बोलला
13
दापोलीत सहा कदम, पर्वतीत तीन अश्विनी कदम! नावं, आडनावं 'सेम टू सेम', कुणाचा होणार 'गेम'
14
उपमुख्यमंत्री बनवून भाजपानं अन्याय केला का?; देवेंद्र फडणवीसांनी आभारच मानले, कारण...
15
राज ठाकरेंचा पहिला घणाघात; पक्ष फोडीवरून एकनाथ शिंदे-अजित पवारांवर बरसले
16
सदा सरवणकरांचा प्रचार करणार की अमित ठाकरेंचा? नारायण राणे म्हणाले...
17
"...तर मीही मुख्यमंत्री व्हायला तयार"; CM महायुतीचाच होणार म्हणत, रामदास आठवले बोलून गेले 'मन की बात'!
18
...तर उद्धव ठाकरे ५ वर्षांसाठी मुख्यमंत्री झाले असते; देवेंद्र फडणवीसांनी मांडलं समीकरण
19
सतेज पाटील भडकण्यापूर्वी कोल्हापुरात मोठे नाट्य घडले, शाहू महाराजांनीच मधुरिमाराजेंना सहीचे आदेश दिले
20
Sanjay Roy : "मी निर्दोष आहे, मला फसवण्यात आलं"; आरोपी संजय रॉयने सरकारवर केला गंभीर आरोप

‘व्यसन हे एकदाच सुटतं, लागण्यापूर्वी !’...नशा ये रील्स का नशा है !

By मनोज गडनीस | Published: May 29, 2023 2:03 PM

विख्यात नाटककार राम गणेश गडकरी लिखित ‘एकच प्याला’ या नाटकात एक मर्मभेदी वाक्य आहे. ते लिहितात की, ‘व्यसन हे एकदाच सुटतं, लागण्यापूर्वी !’, नाटकातील हे वाक्य विलक्षण आहे.

मनोज गडनीसविख्यात नाटककार राम गणेश गडकरी लिखित ‘एकच प्याला’ या नाटकात एक मर्मभेदी वाक्य आहे. ते लिहितात की, ‘व्यसन हे एकदाच सुटतं, लागण्यापूर्वी !’, नाटकातील हे वाक्य विलक्षण आहे. किंबहुना तंत्रज्ञानाने व्यापलेल्या आजच्या आयुष्यात ‘सवयी’ आणि ‘व्यसन’ यातील सीमारेषा आता जेव्हा धूसर व्हायला लागली आहे, तेव्हा तर अशा वाक्याचा सखोल विचार करायला हवा. कारण आपल्याला काही गोष्टींची सवय आहे की, आपल्याला व्यसन लागलंय, हे तपासण्याची गरज आहे. तात्त्विक वाटाव्यात अशा या चार ओळी लिहिण्यामागचे कारण म्हणजे, आपल्या मेंदूला लागलेला इन्स्टाग्राम रील्सचा चाळा. चाळा हा शब्द कदाचित खुजा वाटेल इतके आपण आता या रील्सच्या आहारी गेलो आहोत, अशी परिस्थिती निर्माण झाली आहे.  

दुष्परिणाम काय होतात ?बहुतांश लोक दिवसभराचे काम आटपले की विरंगुळा म्हणून मनोरंजनाची विविध साधने हाताळतात. यामध्ये अलीकडच्या काळात विशेषतः झोपण्यापूर्वी लोक इन्स्टाग्रामचे रील्स पाहण्याचे प्रमाण वाढताना दिसत आहे. पण, यामुळे समस्या अशी निर्माण होते की, त्यात किती वेळ जातो हे कळत नाही. दुसरे म्हणजे मोबाइलच्या स्क्रीनलाइटमुळे मेंदूला विशिष्ट प्रकारचे सिग्नल मिळतात आणि मेंदू अधिकाधिक जागृत होत जातो. याचा परिणाम झोप पुरेशी होत नाही. झोपेचा दर्जा देखील खालावतो. अन् याचा थेट परिणाम हा शरीरावर होतो.मुळात एवढ्या कमी सेकंदांचे व्हिडीओ किंवा पोस्ट पाहिल्यामुळे एक पोस्ट पाहून समाधान होत नाही किंवा तो फॉर्मेट आवडल्यामुळे लोक पुढे पुढे स्क्रोल करत राहतात. याचा प्रमुख दुष्परिणाम असा की, माणसाची लक्ष केंद्रित करण्याची क्षमता किंवा एकाग्रता कालावधी कमी होतो. इंग्रजीमध्ये याला अटेन्शन स्पॅन असे म्हणतात. ही क्षमता कमी झाली की, याचा थेट परिणाम आपल्या अन्य कामांवर होतो. 

रील्सची नशा कुणाकुणाला असते ?मानसोपचारतज्ज्ञांच्या मते, इन्स्टाग्रामच्या रील्सची नशा ही केवळ पाहणाऱ्या प्रेक्षकालाच असते असे नव्हे. तर जो रील्स बनवतो त्याला देखील याची नशा असतेच. इंटरनेटच्या जगात ज्या काही नव्या गोष्टी किंवा ट्रेन्ड घडत असतात, त्यामध्ये आपणदेखील सहभागी व्हायला हवे, ही भावना बळावत जाते. सातत्याने आपल्याला पाहिले गेले पाहिजे, कौतुक व्हायला हवे, आपण चर्चेत असायला हवे, अशी भावना मनात घट्ट होत जाते. मग याची सवय नव्हे, तर व्यसनच लागते. 

सवय कशी सुटणार ?नियंत्रण हा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. मात्र, ज्या प्रमाणात तुमच्यावर माहिती येऊन आदळत असते, अशा वेळी तुम्हालाच तुमचा निर्णय घ्यायला हवा. सवय लागण्याऐवजी जर आपणच एक निश्चित वेळ ठरवून त्यानुसार केवळ इन्स्टाग्रामच नव्हे, तर सोशल मीडिया हाताळला तर त्याचा निश्चित फायदा होऊ शकते. सवयीच्या ट्रॅपमध्ये तुम्ही अडकणार नाही. मात्र, नियंत्रण हाच कळीचा मुद्दा आहे.

रील्स का पाहिली जातात ?मुळात मनोरंजनाच्या अन्य माध्यमाच्या तुलनेत इन्स्टाग्रामच्या रील्सचे वैशिष्ट्य म्हणजे याचा कालावधी किमान २० सेकंद ते कमाल ४० सेकंद इतकाच आहे. एवढ्या कमी वेळात कधी गाणी, विनोद, फूड रेसिपी, हॉटेलच्या जाहिराती अशी वैविध्यपूर्ण माहिती प्रसारित करण्याचे महत्त्वाचे प्रमुख साधन आहे. एवढ्या कमी वेळात असा वैविध्यपूर्ण कंटेट मिळत असल्याने लोक देखील याकडे झपाट्याने आकर्षित होत आहेत.

टॅग्स :Social Mediaसोशल मीडिया